W latach 1340 - 1945 Lwów był wielkim ośrodkiem polskiej kultury, sztuki, literatury, muzyki, teatru i opery, nauki, życia religijnego itd. Dlatego niemały był również wkład Lwowa w historię polskiego sportu - pisze Marian Kałuski w kolejnym, obszernym szkicu historycznym z bardzo współczesnym przesłaniem.

Największym miastem dzisiejszej Zachodniej Ukrainy jest Lwów (Lviv). Poza tym jest to dzisiaj najbardziej ukraińskie miasto z wszystkich wielkich miast Ukrainy – ma najwyższy procent Ukraińców. Jednak od 1340 do 1945 roku Lwów należał do Polski, był trzecim co do wielkości miastem polskim i większość jego mieszkańców stanowili Polacy. Lwów był bardzo polskim miastem, i to nie tylko pod względem etnicznym, ale również pod każdym innym względem. Był to wielki ośrodek polskiej kultury, sztuki, literatury, muzyki, teatru i opery, nauki, życia religijnego itd. Dlatego niemały był również wkład Lwowa w historię polskiego sportu.

Ani „Wielka Encyklopedia Powszechna PWN” (t. 1-13 Warszawa 1962-71), ani np. „Polska. Zarys Encyklopedyczny” (Warszawa 1974), internetowa Wikipedia.pl, ani nawet strony internetowe polskich związków sportowych nie podają historii sportu w Polsce czy danej dyscypliny sportowej. Jakoś dziwnie redaktorzy encyklopedii i stron internetowych uważali i uważają, że to nie jest ważne. Żyli i żyją tylko dniem dzisiejszym, tak jakby tej historii nie było albo się jej wstydzili. Uważam, że wyrządzili i wyrządzają krzywdę przede wszystkim pamięci setek tysięcy sportowców polskich, z których niejeden należał do czołowych sportowców w Polsce, w Europie, a nawet i na świecie.

Nie stać mnie – osobę mieszkającą w dalekiej Australii - na napisanie historii polskiego sportu we Lwowie. Chcę jednak podzielić się z Czytelnikami tym, co udało mi się wyszukać na ten temat w zazwyczaj starych (nawet przedwojennych, jak np. „Encyklopedia Gutenberga” czy „Czy wiesz kto to jest?”) i mało znanych publikacjach oraz w internecie. Tym bardziej, że dzisiaj Lwów nie jest już polski i że z dzisiejszego punktu widzenia jest to w pewnym sensie historia Polaków za granicą. No a współcześni Polacy we Lwowie to już chyba jednak Polonia, chociaż nie z własnego wyboru.

Mało kto wie, że właśnie we Lwowie rozpoczęła się historia sportu polskiego. Lwów jest jego kolebką. Tutaj 7 lutego 1867 roku powstała pierwsza na ziemiach polskich organizacja sportowa – Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”; tego dnia zostało formalnie zatwierdzone przez władze austriackie. Jednak tę datę poprzedziło zebranie organizacyjne zwołane przez grono patriotów polskich we Lwowie zainteresowanych rozwojem sportu w społeczeństwie polskim w myśl hasła „W zdrowym ciele zdrowy duch”. Odbyło się ono 1 listopada 1866 roku w sali gimnastycznej dra F. Bacody, a jego inicjatorami byli Jan Dobrzański, Antoni Durski, Klemens Żukotyński i Ludwik Goltenthal przy współudziale Józefa Millereta, Kornela Hoffmana, Wenantego Piaseckiego, Jana Żaplachty-Zapałowicza, Franciszka Hochmana, Żegoty Krówczyńskiego i wielu innych. Założyciele lwowskiego „Sokoła” poprzez gimnastykę – rozwój fizyczny młodego Polaka chcieli rozwijać w nim również patriotyzm i cnoty obywatelskie. Lekcje gimnasytyki rozpoczęły się już w miesiąc po zebraniu organizacyjnym, a prowadził je instruktor miejskiej straży pożarnej Stanisław Szytyliński.

Lwowski „Sokół” powstał z inicjatywy Jana Dobrzańskiego na wzór „Sokoła” czeskiego, założonego przez Mirosława Tyrsza w 1862 roku. Przyjął nazwę „Akademickie Towarzystwo Gimnastyczne”, a jego godłem był sokół w locie; stąd samo Towarzystwo zaczęto nazywać Sokołem. Oficjalnie słowo „Sokół” wprowadzono w nowym statucie w 1869 roku, od kiedy nowa nazwa Towarzystwa brzmiała: Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”. 25 marca 1867 roku w sali ratusza lwowskiego wybrano pierwszy zarząd Towarzystwa. Prezesem został dr Józef Milleret, a kierownikiem ćwiczeń dr Wincenty Piasecki, który również prowadził wykłady i zajęcia praktyczne dla kandydatów na nauczycieli gimnastyki (Adam Michałowski). Macierzyste gniazdo lwowskiego „Sokoła” miało swoją siedzibę w 2-piętrowym gmachu przy ul. Zimorowicza; przy ul. Kętrzyńskiego miało swoją siedzibę gniazdo Nr II, gniazdo Nr III przy ul. Łyczakowskiej, gniazdo Nr IV przy ul. Marcina na Zamarstynowie, a gniazdo Nr V przy ul. Kleparowskiej. Przy siedzibie gniazda Nr III przy ul. Łyczakowskiej było boisko „Sokoła”. Cały Lwów tam ciągnął oglądać wspaniałe widowiska sportowe i patriotyczne.

Lwowski „Sokół” stał się macierzą polskich towarzystw sokolich najpierw w Galicji, a potem na terenie całej Polski. Pierwsze „gniazda” „Sokoła” poza Lwowem zaczęły powstawać od 1884 roku na terenie Galicji oraz zaboru pruskiego, a od 1905 roku także w zaborze rosyjskim. Powstały również dobrze zorganizowane związki sokolstwa polskiego w Niemczech, Francji, USA (pierwsze „gniazdo” w Chicago w 1887 r.; obecnie Sokolstwo Polskie w Ameryce ma ok. 30 000 członków) i kilku innych skupiskach polonijnych na świecie. Rozwój sokolstwa w Galicji przyczynił się do powstania we Lwowie w 1892 roku Związku Polskich Gimnastycznych Towarzystw Sokolich w Austrii, zrzeszający wszystkie „gniazda sokole” i integrujący je wokół haseł niepodległościowych, przysposobienia wojskowego i tężyzny fizycznej. Związek ten zawiązał się podczas obchodów 25-lecia istnienia polskiego sokolstwa, połączonych z pierwszym zjazdem organizacji sokolskich, odbywającym się w dniach 5-6 czerwca 1892 roku. Organizatorami zjazdu byli prezes „Sokoła” Żegota Krówczyński, Kazimierz Czarnik, Antoni Dziędzielewicz, Ksawery Fiszer i inni. Zjazd był wielkim świętem dla Lwowa, zjechały nań delegacje i zespoły z innych dzielnic Polski, nadając imprezie rangę ogólnopolską. Na pierwszym we Lwowie boisku sportowym z trybunami, urządzonym przez lwowski „Sokół” na rozległych błoniach za parkiem Kilińskiego, odbył się efektowny pokaz gimnastyczny z udziałem wielu setek „sokołów” (Leszek Podhorodecki).

„Sokół”, który zapoczątkował zorganizowany polski ruch sportowy, propagował najpierw gimnastykę i szermierkę, a później i inne dyscypliny sportowe. To lwowski „Sokół” jako pierwszy na ziemiach polskich zaproponował władzom oświatowym Galicji wprowadzenie do szkół lekcji wychowania fizycznego. Od 1881 roku wydawał poczytny miesięcznik „Przewodnik Gimnasytczny Sokół”. Działalność patriotyczno-niepodległościowa „Sokoła” przyczyniła się do powstania we Lwowie w 1911 roku harcerstwa polskiego (wówczas powstały we Lwowie cztery pierwsze w Polsce drużyny harcerskie) oraz do tego, że sokolstwo aktywnie i czynnie włączyło się do walki o niepodległość Polski w latach 1914-18 i granice odrodzonego w listopadzie 1918 roku państwa polskiego. W latach1919-20 związki sokole, działające dotychczas osobno na ternach zachoru austriackiego, pruskiego (niemieckiego) i rosyjskiego, połączyły się w Związek Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce, z siedzibą w stolicy Polski – Warszawie.

Zapoczątkowany we Lwowie ruch sokoli stał się w okresie międzywojennym masową organizacją patriotyczno-gimnastyczną młodzieży polskiej. I tylko dlatego „Sokół” został rozwiązany w komunistycznej Polsce. Reżym nie chciał, aby młodzież polska była wychowywana w duchu patriotycznym. „Sokół” odrodził się dopiero po upadku komunizmu w Polsce w 1989 roku (zarejestrowny w 1990 r.).

W 1869 roku powstał we Lwowie pierwszy na ziemiach polskich klub łyżwiarski – Lwowskie Towarzystwo Łyżwiarskie, przekształcone w 1921 roku w Polski Związek Łyżwiarski z siedzibą we Lwowie. Klub lwowski należał do najlepszych w Polsce.

Rower na ziemie polskie dotarł stosunkowo wcześnie. Prawdopodobnie pierwszy egzemplarz maszyny pochodził z wystawy paryskiej, na której zakupiło go w 1867 roku lwowskie Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół". Kolarstwo, zwane podówczas cyklistyką, należy do najstarszych sportów uprawianych zawodniczo w Polsce. W 1886 roku został założony Lwowski Klub Cyklistów, który miał wielu członków. Ten fakt jak i coraz większa popularność kolarstwa w Galicji przyczyniła się do założenia we Lwowie w 1895 roku dwutygodnika „Koło”.

Z kolei w 1889 roku przy polskim Uniwersytecie Lwowskim został założony pierwszy polski Klub Szermierczy. Natomiast w 1922-23, również we Lwowie, powstał Polski Związek Szermierczy.

Lwów jest również kolebką nowoczesnego sportu polskiego, a konkretnie piłki nożnej. Latem 1903 roku powstał Lwowski Klub Sportowy Lechia Lwów, założony przez uczniów polskiego III Gimnazjum i byłych członków lwowskiego Koła Footbalistów Sokoła Macierzy. Tę datę przyjmuje się jako rok narodzin pierwszego polskiego klubu sportowego i zarazem pierwszego zespołu piłkarskiego utworzonego przez Polaków na ziemiach polskich. Później był to klub lwowskich kolejarzy.

Jednak pierwszy oficjalny mecz piłki nożnej na ziemiach polskich został rozegrany już dziewięć lat wcześniej. 14 lipca 1894 roku we Lwowie na stadionie „Sokoła” odbył się mecz pomiędzy polskimi drużynami sokolimi z Krakowa i Lwowa. Pierwszą bramkę w tym meczu, a zarazem pierwszą w historii polskiej piłki nożnej zdobył dla drużyny sokołów lwowskich Włodzimierz Chomicki (1878 Lwów – 1953 Chocianów, Polska); mecz zakończył się na tym golu (1:0).

Drużyna piłki nożnej lwowskiej „Lechii” w okresie międzywojennym była jedną z trzech pierwszoligowych drużyn polskich ze Lwowa (grała w niej w 1931 r.), a w 1929 roku została mistrzem lwowskiego Okręgu Związku Piłki Nożnej (klasa A). „Lechia” była klubem wielosekcyjnym, m.in. z sekcją hokeja na lodzie i bokserską. W latach 30. XX wieku wielkie sukcesy odnosiła jej sekcja hokeja na lodzie: w 1934 roku wywalczyła brązowy medal Mistrzostw Polski.

Drugim chronologicznie klubem lwowskim i w Polsce był Lwowski Klub Sportowy Czarni Lwów, założony kilkanaście dni po klubie „Lechia”, a więc również latem 1903 roku. Został założony pod nazwą I. Lwowski Klub Piłki Nożnej „Sława”, w 1904 roku otrzymał nazwę I. Lwowski Klub Piłki Nożnej „Czarni”, a później jego ostatnią i najbardziej znaną nazwę. Klub był bardziej znany od „Lechii” tak w historii lwowskiego jak i polskiego sportu. Powstał on na bazie klubu szkolnego LKS „Sława”, istniejącego dotąd przy polskiej I Szkole Realnej. Miał on stadion im. Marszałka Józefa Piłsudskiego przy ulicy Stryjskiej, mający 15 000 miejsc. Klub ten miał najwięcej sekcji z wszystkich klubów w Polsce. Przez ponad 90 lat uchodził za najstarszy polski zespół piłkarski. Dopiero badania przeprowadzone w archiwach w połowie lat 90. XX wieku wykazały, że palma pierwszeństwa należy się lwowskiej Lechii. Drużyna piłki nożnej Czarni Lwów przez 7 sezonów (1927-33) występowała w I lidze polskiej, rozgrywając w niej 164 mecze, zdobywając 141 punktów, przy bilansie bramkowym 120:186. Zawodnik „Czarnych” Roczus Nastula po wbiciu 25 goli w sezonie 1929 został królem strzelców ligi polskiej. W latach 1934-39 drużyna grała we lwowskiej Klasie A. Rozegrany w Krakowie 4 czerwca 1906 roku mecz piłkarski między zawodnikami „Czarnych” Lwów a młodzieżą krakowską grającą w piłkę nożną przyczynił się do rozwoju piłkarstwa w podwawelskim grodzie: niebawem z luźnych drużyn powstały potężne i znane kluby polskie „Cracovia” i „Wisła”.

Jednak najbardziej znanym w międzywojennej Polsce lwowskim klubem sportowym była Pogoń Lwów, którego pełna nazwa od 1907 roku brzmiała Lwowski Klub Sportowy Pogoń Lwów. Powstał on w 1904 roku jako Klub Gimnastyczno-Sportowy IV-ego Gimnazjum, a jego założycielami byli uczniowie polskich III i IV Gimnazjum. Był to trzeci z kolei polski klub sportowy na ziemiach polskich. „Pogoń” była z początku klubem piłkarskim (w 1913 r. zdobył 3 miejsce w Mistrzostwach Galicji), który wkrótce stał się wielosekcyjny. W okresie międzywojennym był to najlepszy i najbardziej utytułowany klub polski, kuźnia wielu polskich talentów sportowych, wielokrotny mistrz Polski w różnych dyscyplinach sportowych. Drużyna piłki nożnej „Pogoni” nigdy nie spadła z ekstraklasy. W 1922, 1923, 1925 i 1926 Pogoń Lwów zdobyła mistrzostwo Polski, nieoficjalne mistrzostwo Polski w 1924 roku, a wicemistrzostwo Polski w 1932, 1933 i 1935 roku; w 1937 roku Pogoń Lwów zdobyła również wicemistrzostwo Polski juniorów U-19. Najlepszy strzelec Pogoni Lwów – Michał Matyas zdobył aż 100 goli. Najwyższe zwycięstwa 12:0 Pogoń odniosła w meczach z Ruchem Hajduki Wielkie w 1922 roku i z Lublinianką Lublin w 1926 roku. Obok Michała Matyasa grali w „Pogoni” takie asy polskiej piłki nożnej jak: Wacław Kuchar, Mieczysław Batsch i Spirydion Albański. Klub „Pogoń” miał od 1913 roku swój stadion na 10 000 miejsc przy ulicy Stryjskiej, którego budowę zapoczątkował Ludwik Kuchar; od 30 października 1938 roku miał on nazwę Park Sportowy imienia Marszałka Polski Edwarda Śmigłego-Rydza. Przed I wojną światową kapitanem „Pogoni” był m.in. Jerzy Misiński, który po wojnie występował w warszawskiej „Legii”; w 1922 był mistrzem Warszawy w biegu na 1500 m, został pierwszym prezesem Warszawskiego Okręgu Związku Lekkoatletycznego i Warszawskiego Okręgu Związku Piłki Nożnej, a w latach 1926-30 prezesem Polskiego Związku Lekkoatletycznego i od 1933 roku członkiem Komitetu Europejskiego Międzynarodowej Federacji Lekkoatletycznej. W 1939 roku ukazała się we Lwowie „Księga pamiątkowa poświęcona 35-leciu działalności Lwowskiego Klubu Sportowego Pogoń”.

Lwowskie kluby sportowe Czarni Lwów, Pogoń Lwów i Lechia Lwów wraz z „Wisłą” Kraków i innymi mniej znanymi klubami stały się na zjeździe we Lwowie w 1911 roku współzałożycielami Związku Polskiego Piłki Nożnej z siedzibą najpierw w Krakowie, a w latach 1913-19 we Lwowie. Natomiast w 1919 roku były one współzałożycielami Związku Polskiej Piłki Nożnej z siedzibą w Warszawie. W 1920 roku dokonano pierwszego podziału kraju na okręgi piłkarskie; jednym z nich był okręg lwowski. Na przełomie 1925 i 1926 roku Polski Związek Piłki Nożnej przeprowadził premierową edycję rozgrywek o Puchar Polski (w 1925 r. grano na szczeblu poszczególnych okręgów piłkarskich, zaś w 1926 roku na szczeblu centralnym). Pierwszym triumfatorem została „Wisła” Kraków po zwycięstwie 2:1 nad „Spartą” Lwów (wikipedia.pl).

W 1906 roku powstaje we Lwowie za sprawą teoretyka wychowania fizycznego Eugeniusza Piaseckiego (1872 Lwów – 1947 Poznań) Towarzystwo Zabaw Ruchomych, szczególnie zasłużone w propagowaniu różnych form rekreacji, gier sportowych i in. W 1919 roku Piasecki został profesorem Uniwersytetu Poznańskiego, gdzie objął specjalnie dla niego utworzone Studium Wychowania Fizycznego; wprowadził wychowanie fizyczne jako dyscyplinę naukową na uniwersytecie. Lwowianin Piasecki, a właściwie jego Studium stało się prekursorem wyższych uczelni sportowych w Polsce. W 1920 roku Piasecki założył miesięcznik „Wychowanie Fizyczne”.

Również w 1906 roku powstał we Lwowie Akademicki Związek Sportowy Młodzieży Polskiej, który prócz działalności sportowej zajmował się też turystyką i taternictwem. Akademicki Związek Sportowy odrodził się we Lwowie w 1922 roku i działał do 1939 roku. W jego pierwszej strukturze działał Akademicki Klub Turystyczny, założony w 1906 roku z inicjatywy jednego z pionierów turystyki w Polsce Mieczysława Okołowicza. Chociaż Akademicki Związek Sportowy uległ rozwiązaniu już w 1909 roku, Akademicki Klub Turysytyczny działał do 1923 roku. Do jego tradycji nawiązał powstały we Wrocławiu w 1957 roku Akademicki Klub Turystyczny Zrzeszenia Studentów Polskich, pierwszy powojenny tego typu klub studencki (R. Chanas, J. Czerwiński).

Także w tworzeniu zrębów polskiego narciarstwa znaczący udział mają lwowscy narciarze. Pierwszymi Polakami, którzy zetknęli się z nartami byli Stanisław Bobelak i dr Rudolf Fischer, którzy byli członkami austriackiej wyprawy polarnej na norweską wyspę Jana Mayena w 1882 roku. Podczas tej wyprawy jej uczestnicy używali nart. Po powrocie Bobelak osiedlił się we Lwowie, gdzie informował rodaków o nartach i ich użyteczności. W 1900 roku we lwowskim „Słowie Polskim” (nr 29) „O sporcie śniegowym” pisał lwowski propagator sportu, dr Eugeniusz Piasecki. 29 stycznia 1907 roku we Lwowie powstało jako pierwsze w Polsce towarzystwo narciarskie – Karpackie Towarzystwo Narciarzy. Jego założycielami byli m.in.pionierzy narciarstwa polskiego: Zygmunt Klemensiewicz, Kazimierz Panek, Roman Kordys, Jerzy Maślanka, Maksymilian Dudryk, Mieczysław Lerski i Tadeusz Smoluchowski. Jego pierwszym prezesem (1907-09) był Kazimierz Panek. Natomiast Zygmunt Klemensiewicz był prezesem KTN w latach 1919-39, a w latach 1922-39 również wiceprezesem Polskiego Związku Narciarzy. W 1939 roku lwowskie KTN miało ponad 300 członków. Wydawało rocznik „Sprawozdanie Karpackiego Towarzystwa Narciarzy we Lwowie”. W 1909 roku powstało w Krakowie koło lwowskiego Karpackiego Towarzystwa Narciarzy, które już w 1910 roku przekształciło się w samodzielne Tatrzańskie Towarzystwo Narciarzy. KTN działało głównie w Karpatach Wschodnich (dziś Ukraina), jego członkowie jednak odegrali ważną rolę w rozwoju narciarstwa również i w Tatrach. Jerzy Maślanka dokonał szeregu pierwszych wejść zimowych na szczyty w Karpatach Wschodnich, m.in. na Doboszankę w Gorganach w 1906 roku. W ogóle chyba wszystkie zimowe wejścia na nartach na szczyty Karpat Wschodnich to wyczyn lwowskich narciarzy. W 1913 roku akademickim mistrzem Karpat polskich w narciarstwie (bieg zjazdowy) był kapitan „Pogoni” Lwów Jerzy Misiński. Do II wojny światowej prezesem Klubu Narciarzy w Bydgodzczy był urodzony we Lwowie (1878) Stanisław Tychoniewicz, redaktor tygodnika „Na Śnieżnych Falach” (1932).

W 1909 roku powstała we Lwowie Sekcja Narciarska Akademickiego Klubu Turystycznego. Wcześniej, w 1904 roku Zygmunt Klemensiewicz, Jerzy Maślanka i Roman Kordys założyli we Lwowie Kółko Taterników, przekształcone później w „Himalaja Club”, który był nieoficjalną, pierwszą organizacją młodych polskich taterników. W 1907 roku we Lwowie zaczęło wychodzić pierwsze polskie czasopismo taternickie, dwumiesięcznik „Taternik”, które ukazuje się w Polsce po dziś dzień. Jego pierwszym redaktorem był Kazimierz Panek. Zygmunt Klemensiewicz wydał we Lwowie pracę „Zarys taternictwa” (1913). Polscy taternicy ze Lwowa i Polacy związani ze Lwowem od 1862 do 1939 roku zdobywali szczyty w Alpach szwajcarskich, austriackich i w Dolomitach (wówczas Austria, dziś Włochy), zapisując się na trwałe w historii polskiej alpinistyki. Pierwszym był Władysław Koziebrodzki (1839-1893), wiceprezes Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarczego we Lwowie i poseł na Sejm Krajowy we Lwowie, który w 1862 roku wszedł na Toedi (3620 m) i Jungfrau (4158 m) w Szwajcarii. Nauczyciel polskiego gimnazjum we Lwowie w latach 1906-08 Janusz Chmielowski (1878-1968) piękne sukcesy odniósł w Dolomitach. W latach 1905, 1907, 1908, 1912 i w 1925 roku zdobywał szczyty Alp lwowski inżynier Jerzy Maślanka (1886 Lwów – 1961 Warszawa). Inni lwowianie: Zygmunt Klemensiewicz i Marian Smoluchowski (1900-1913 prof. Uniwersytetu Lwowskiego) w 1907-09 zdobywali szczyty w Alpach Berneńskich w Szwajcarii (W. Krygowski).

Jednak lwowska turystyka górska, która niekiedy przybiera formy sportu, rozpoczęła się dużo wcześniej. Bowiem w latach 1883-87 działał we Lwowie trzeci z kolei terenowy oddział krakowskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (potem Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego). Oddział lwowski PTT powstał na nowo w 1921 roku i działał bardzo aktywnie do 1939 roku. M.in. zbudował kilka schronisk górskich w Karpatach Wschodnich: na Jali w 1926 roku, w dolinie Mołody w 1936, na Ruszczynie 1936 oraz na Przełęczy Wyszkowskiej 1936. Od 1923 roku Polskie Towarzystwo Tatrzańskie wydawało rocznik „Wierchy”, który w latach 1923-26 (t. 1-4) był wydawany we Lwowie. Tomy 1-3 wydał Oddział Lwowski PTT (1923-25), a tomy 4-10 Zarząd Główny PTT łącznie z Oddziałem Lwowskim. „Wierchy” ukazują się w Polsce po dziś dzień.

We Lwowie w 1907 roku powstały również pierwsze w Polsce kluby hokejowe. W 1924 roku powstał Polski Związek Hokeja na Lodzie, do którego do 1939 roku należały m.in. kluby: Czarni Lwów, Lechia Lwów i Pogoń Lwów. Pogoń Lwów wygrała mistrzostwo Polski w w 1933 roku (razem z Lechią Warszawa), a wicemistrzem była w 1929 i 1930 roku. Czarni Lwów wygrali mistrzostwo Polski w 1935 roku oraz wicemistrzostwo w 1934 roku. Natomiast Lechia Lwów zdobyła wicemistrzostwo Polski w 1935 roku. Pierwsze mistrzostwa Polski w skokach narciarskich odbyły się w 1920 roku w Zakopanem (na Antałówce). Historycznym zwycięzcą tych zawodów był Leszek Pawłowski ze Lwowa.

W 1909 roku powstyły we Lwowie i w Warszawie pierwsze polskie stowarzyszenia lotnicze: we Lwowie Związek Awiatyczny Studentów Politechniki Lwowskiej, zajmujący się propagandą, szkoleniem i organizowaniem pokazów lotniczych. W 1911 roku został wypróbowany pod Lwowem samolot konstrukcji Eugeniusza Libańskiego (przy współpracy inż. Witolda Rumbowicza), pracownika Politechniki Lwowskiej. Polski sport szybowcowy miał swoją przytulną kolebkę we Lwowie, gdzie Politechnika Lwowska wykształciła szereg zdolnych konstruktorów. W 1928 roku powstał ćroklub Lwowski – stowarzyszenie sportowe pilotów i skoczków (oraz modelarzy lotniczych), który należał do ćroklubu Rzeczpospolitej Polskiej. Jego organizatorem i pierwszm prezesem był Szczepan Grzeszczyk (1901-1967), konstruktor szybowców i pilot, który w latach 1926-30 studiował na Politechnice Lwowskiej i był wiceprezesem Związku Awiatycznego Studentów Politechniki Lwowskiej (po ukończeniu studiów przeniósł się do Warszawy). W maju 1928 roku w Złoczowie niedaleko Lwowa wykonał on pierwszy w Polsce lot żaglowy na szybowcu CW-1 konstrukcji W. Czerwińskiego (czas lotu – 4 min. 13 sek i wysokości 40 m); osiągnięcie to stało się znaczące dla rozwoju szybownictwa w Polsce. W 1929 roku w Bezmiechowej koło Leska Grzeszczyk ustanowił na szybowcu CW-II krajowy rekord długotrwałości lotu (2 godz. 11 min. 49 sek.). Również w 1929 roku odbył jeden z pierwszych lotów dookoła Polski na trasie 3000 km samolotem Drzewieckiego JD-2. W 1930 wziął udział w III Konkursie Krajowym Samolotów Sportowych na samolocie RWD-4, zajmując 2 miejsce ogółem i zwyciężając w jednej z konkurencji. Grzeszczyk był współpracownikiem powstałego wówczas we Lwowie Instytutu Techniki Szybownictwa, a przede wszystkim organizatorem w 1928 roku w Bezmiechowej najsłynniejszego ośrodka szybowcowego w Polsce, należącego do ćroklubu Lwowskiego, a obecnie do ćroklubu Politechniki Rzeszowskiej. Grzeszczyk organizował tam wyprawy i szkolił pilotów szybowcowych, stając się pierwszym w Polsce instruktorem szybowcowym; szkoła szybowcowa w Bezmiechowej została otwarta w 1932 roku. Grzeszczyk jako pierwszy w Polsce wykonywał dłuższe loty żaglowe i termiczne oraz zdobył kategorię C pilota szybowcowego, zainicjował też loty wleczone za samolotem, loty nocne i przeloty otwarte. Zainicjował wstępne szkolenie kandydatów na pilotów wojskowych na szybowcach. W Bezmiechowej wiosną 1931 roku padł pierwszy rekord kobiecy w Polsce- prawie 13 minut żaglowania, a jego zdobywczynią była Wanda Olszewska. Tutaj w 1937 roku Wanda Modlibowska ustanowiła nowy kobiecy rekord Polski, który jednocześnie był kobiecym rekordem świata; nad zboczem bezmiechowskiego Słonnego żaglowała 24 godziny i 14 minut. Jako kobiecy rekord krajowy przetrwał do dnia dzisiejszego. Z szybowiska bezmiechowskiego wystartował w 1938 roku pilot szybowcowy Taduesz Góra i ustanowił rekord Polski długości przelotu docelowego – 578 km: z Bezmiechowej do Solecznik Małych koło Wilna, na szybowcu PWS 10. Był to rekord świata, za który został odznaczony przez Międzynarodową Federację Lotniczą (FAI) medalem Lilienthala. - We Lwowie odbyły się pierwsze w Polsce akrobacje na szybowcu, których dokonał inż. Michał Blaicher na szybowcu własnej konstrukcji B-1 podczas meetingu lotniczego we Lwowie w 1933 roku.

Lwów zapisał się także na trwałe w dziejach polskiej turystyki. Pierwszym stowarzyszeniem o charakterze turystycznym we Lwowie był wspomniany wyżej Oddział Lwowski Towarzystwa Tatrzańskiego, działający w latach 1883-87. Jednak rozwój ruchu turystycznego i działalności turystycznej we Lwowie na większą skalę nastąpił na dobre pod koniec XIX w., a szczególnie na początku XX w. Propagowaniem turystyki zajął się jako pierwszy dwutygodnik „Wędrowiec”, wydawany we Lwowie w latach 1911-12 przez Zygmunta Kłośnika-Januszowskiego. Jeszcze większy rozwój turystyki miał miejsce w Polsce międzywojennej. Działało wówczas we Lwowie Polskie Towarzystwo Krajoznawcze, które wydawało w latach 1937-38 „Przegląd Krajoznawczy”. Był też Lwów miejscewm powstania pierwszego polskiego biura podróży: w 1923 roku powstała prywatna spółka – Polskie Biuro Podróży „Orbis”, przeniesione w 1929 roku do Warszawy, w 1933 roku wykupione przez Bank PKO i działające do dziś.

Lwów ma swój udział również w dziejach polskiej siatkówki. Pierwszy oficjalny mecz siatkówki w Polsce rozegrano w Warszawie w 1919 roku. Wkrótce potem powstał klub piłki siatkowej we Lwowie. W 1929 roku w Warszawie odbyły się pierwsze mistrzostwa Polski w siatkówce; III miejsce zajęła drużyna Sokół Macierz Lwów. W 1937 roku III miejsce w mistrzostwach Polski zajęła drużyna Sokół II Lwów. Drużyna ta w 1939 roku wywalczyła mistrzostwo Polski. Natomiast III miejsce w kategorii kobiet w mistrzostwach Polski w siatkówce kobiet w 1933 roku zajęła drużyna AZS Lwów. W następnych dwóch latach lwowianki (AZS Lwów) wywalczyły II miejsce.

Do tradycji działającego we Lwowie w latach 1906-09 Akademickiego Związku Sportowego Młodzieży Polskiej nawiązywał powstały w 1922 i działający do 1939 roku Akademicki Związek Sportowy (AZS). Był to wielkosekcyjny klub sportowy propagujący także turystykę. Klub ten był inicjatorem powołania w Warszawie w 1923 roku Centrali Polskich AZS. Do pionierskich przedsięwzięć lwowskiego AZS należały organizowane rajdy narciarskie wzdłuż polskich Karpat.

Pierwsze strzeleckie mistrzostwa Polski odbyły się we Lwowie w 1924 roku. Natomiasz w 1931 roku w polskim Lwowie odbyły się strzeleckie mistrzostwa świata (niestety, tej drugiej informacji nie uważała za istotne podać redakacja „Wielkiej Encyklopedii Powszechnej PWN”, t. 1-13 Warszawa 1962-71!).

W 1936 roku działały we Lwowie następujące polskie kluby sportowe: „Czarni”, „Pogoń”, „Lechia”, „Akademicki Związek Sportowy” (AZS), „Sokół-Macierz”, „Sokół II”, „Świteź”, „Robotniczy Klub Sportowy”, „Biały Orzeł”, „Jutrzenka” i „Rekord”.

Organizowane we Lwowie w okresie międzywojennym wyścigi samochodowe na trójkącie ulic Pełczyńska-Stryjska-Kadecka przyciągały co przedniejszych kierowców Europy. Automobilistą lwowskim był Stanisław Szydelski, po I wojnie światowej dyrektor naukowy obozu szkoleniowego wojsk samochodowych (do 1928 r.).

„Wielka Encyklopedia Powszechna PWN” (1962-71) ani nternetowe strony Polskiego Związku Tenisowego i Tenisportal.com, a nawet wikipedia.pl nie podają nawet w lakonicznym skrócie historii tenisa polskiego. Pomimo tego, że portal Tenisportal.com podaje historię tenisa na świecie! – Tenis był popularną dyscypliną sportową w przedwojennym Lwowie, szczególnie w środowisku inteligenckim. Istniał Lwowski Klub Tenisowy i były nawet rozgrywane rozgrywki tenisowe o mistrzostwo Lwowa z udziałem m.in. mistrzów Polski: lwowianina Józefa Hebdy (o którym niżej) i poznaniaka Ignacego Tłoczyńskiego. Lwowianinem był również inny mistrz Polski w tenisie Stanisław Darski (1891 Lwów – 1983 Warszawa). Jeszcze w okresie przed I wojną światową był zaliczany do najlepszych graczy Galicji, a po wojnie w 1922 roku zdobył złoty medal w grze pojedynczej na drugich w historii mistrzostwach Polski, organizowanych w Łodzi. W 1924 roku uczestniczył w wyprawie polskich zawodników na turniej halowy w Barcelonie, stanowiącej jeden z pierwszych kontaktów zagranicznych polskiego tenisa, a latem tegoż roku, korzystając ze służbowego pobytu w Londynie, jako pierwszy reprezentant niepodległej Polski wystąpił na Wimbledonie. Przegrał w I rundzie ze słynnym Francuzem Rene Lacoste 0:6, 4:6, 2:6 (wikipedia.pl).

We Lwowie były bite rekordy Polski, a nawet i... świata. 24 września 1933 roku na boisku Pogoni Lwów padł rekord, który przetrwał ponad 26 lat. Dokonała tego słynna atletka polsko-amerykańska Stanisława Walasiewicz (Stella Walsh) biegiem 60 metrów w czasie 7,3 sek. Ten światowy rekord został pobity dopiero 27 lutego 1959 roku w australijskim Sydney (A. Michałowski).

Od 1881 roku „Sokół” lwowski wydawał miesięcznik „Przewodnik Gimnastyczny Sokół”, pierwsze polskie pismo w całości poświęcone problemom szeroko pojętej kultury fizycznej. Natomiast drugim (po warszawskim „Sporcie” wydawanym od 1888 r.) najstarszym polskim pismem wybitnie sportowym, poświęconym jednak głównie kolarstwu, był dwutygodnik „Koło”, wydawany we Lwowie w latach 1895-1899, a redagowany przez Kazimierza Hemerlinga, jednego z pierwszych polskich dziennikarzy sportowych. Wydawana od czerwca 1900 do września 1901 roku i redagowana również przez Hemerlinga lwowska „Gazeta Sportowa”, była pierwszym polskim pismem sportowym o charakterze informacyjno-publicystycznym, uwzględniającym wszystkie dyscypliny sportowe („Warszawska Gazeta Sportowa” zaczęła się ukazywać w 1902 r.). Z kolei pierwszym dziennikiem polskim, który wprowadził stały dział sportowy było lwowskie „Słowo Polskie” (od 1900 r.). W okresie międzywojennym jednym z najbardziej poczytnych pism sportowach był lwowski „Sport”, wydawany w latach 1922-27. Pierwsze polskie stowarzyszenie dziennikarzy sportowych zawiązało się we we Lwowie w 1923 roku, a w 1925 roku powstał w Warszawie ogólnopolski Związek Dziennikarzy i Publicystów Sportowych, zrzeszający wielu lwowskich dziennikarzy.

Pierwsze w Polsce wykłady akademickie o teorii wychowania fizycznego wprowadził na Uniwersytecie Lwowskim dr Dybowski. Uniwersytet ten jako pierwszy w Polsce wprowadził badania młodzieży wstępującej na studia.

Polski Lwów stał się również kolebką ruchu harcerskiego w Polsce, który w swoich szeregach skupiał w latach 1911-1950 i ponownie od 1980 roku zrzesza setki tysięcy młodzieży polskiej.

Harcerstwo to polska odmiana skautingu – systemu wychowania chłopców i dziewcząt oraz młodzieżowy ruch społeczno-pedagogiczny oparty o służbę, samodoskonalenie (pracę nad sobą) i braterstwo, rozpowszechniony w wielu krajach świata. Istotnym elementem ruchu jest organizowanie zajęć na wolnym powietrzu, w ruchu i bliskim kontakcie z przyrodą (obozy, biwaki, wycieczki, gimnastyka, gry terenowe). Założycielem ruchu był generał angielski Robert Stephenson Smyth Baden-Powell (1857-1941). W 1908 roku wydał swe podstawowe dzieło o skautingu „Scauting dla chłopców”. Idea ruchu skautowego została szybko dostrzeżona przez Polaków. Już w 1909 roku publicysta lwowski Edmund Naganowski zamieścił artykuł na temat skautingu w lwowskim „Słowie Polskim”. Idea skautingu padła w Polsce na podatny grunt, szczególnie wcieszącej się autonomią Galicji (swobody polityczne), gdzie były silne tradycje patriotyczne i niepodległościowe oraz liczne grono społeczników skupione we lwowskim „Sokole-Macierzy”. Sokoli wychowywani w duchu pozytywizmu, przeniknięci hasłami niepodległościowymi, garnęli się do kół turystycznych, sportowych, gimnastycznych, samokształceniowych związków etyczno-abstynenckich oraz organizacji przysposobienia wojskowego głoszących hasło zbrojnej walki o niepodległość Polski. Wśród tak wychowanych młodych Polaków był student Uniwersytetu Lwowskiego Andrzej Małkowski (1888-1919). To on stał się prekursorem skautingu w Polsce i twórcą harcerstwa polskiego. W 1910 roku przetłumaczył na język polski podręcznik Roberta Baden-Powella "Scouting for boys", w okresie 20 marca – 21 maja 1911 roku zorganizował pierwszy kurs instruktorski, a 21 maja 1911 roku powstaje Komenda Skautowa we Lwowie. Dzień później Andrzej Małkowski wydał rozkaz, w którym powołał pierwsze drużyny skautowe (harcerskie): I Lwowską Drużynę Skautów im. Tadeusza Kościuszki - drużynowy Czesław Pieniążkiewicz, II Lwowską Drużynę Skautów im. Jana Karola Chodkiewicza - drużynowy Franciszek Kapałka, III Lwowską Drużynę Skautek im. Emilii Plater - drużynowa Olga Drahonowska i IV Lwowską Drużynę Skautów im. Szymona Mohorta (trochę później powstają pierwsze drużyny skautowe-harcerskie w Krakowie). W lipcu zostaje wydana książka "Skauting jako system wychowania młodzieży" (autorstwa Baden-Powella, przetłumaczona przez Andrzeja Małkowskiego). Latem tego roku zorganizowano pierwszy obóz harcerski (jego uczestnikiem był m.in. Melchior Wańkowicz). 15 października we Lwowie ukazuje się pierwsze polskie pismo harcerskie - "Skaut. Pismo Młodzieży Polskiej", pod redakcją Małkowskiego. W winecie umieszczono hasło „Czuwaj”, a pod nim motto z wiersza Ignacego Kozielskiego: „Wszystko co nasze, Ojczyźnie oddamy...”. Autorką melodii i refrenu: „Ramię pręż, słabość krusz...” była Olga Drahonowska, komendantka Skautek, później żona Małkowskiego. Od końca lat dwudziestych po dziś pieśń ta jest hymnem harcerstwa polskiego. W drugim numerze "Skauta" (wydanym 1 listopada) wydrukowano treść ślubowania harcerskiego i 9 punktów prawa skautowego (harcerskiego). „Skałt” docierał na bibułach do wszystkich zaborów. Z początku drużyny skautowe-harcerskie działały w ramach „Sokoła”; potem harcerstwo usamodzielniło się.

....................

Polacy urodzeni we Lwowie lub związani ze sportem lwowskim uczestniczyli w letnich i zimowych Igrzyskach Olimpijskich. Było ich łącznie aż 31. To dużo jak na jedno miasto, które od 1945 roku nie należy już do Polski. 27 lwowskich olimpijczyków urodziło się we Lwowie, a 4 mieszkało we Lwowie i było związanych z tamtejszym sportem polskim. Tylko jeden z nich – Artur Wacław Rogowski – był związany ze Lwowem i sportem lwowskim po 1945 roku, konkretnie w latach 1954-59 (potem w Polsce). Żaden z polskich olimpijczyków ze Lwowa nie był Ukraińcem (do 1939 roku żaden sportowiec ukraiński z klubów ukraińskich przez słabe wyniki nie zakwalifikował się do wzięcia udziału w olimpiadzie). 13 sportowców pochodzących ze Lwowa brało udział w Olimpiadach letnich, które odbyły się w okresie międzywojennym: w Paryżu 1924, Amsterdamie 1928, Los Angeles 1932 i Berlinie 1936 w następujących dyscyplinach sportowych: rzut dyskiem (Paryż:1 zawodnik), rzut oszczepem (Paryż: 1 zaw.), piłka nożna (Paryż, Berlin: 5 zaw.), szermierka (Paryż, Amsterdam, Los Angeles i Berlin: 2 zaw.), kolarstwo (Paryż: 2 zaw.), jeździectwo (Paryż: 1 zaw.), żeglarstwo (Berlin: 1 zaw.). W Olimpiadach zimowych w okresie międzywojennym, które odbyły się w Chamonix 1924, St. Moritz 1928, Lake Placid 1932 i Garmnisch Partenkirchen 1936, wzięło udział 6 sportowców ze Lwowa w następujących dyscyplinach: holej na lodzie (Lake Placid 1932 i Garmnisch Partenkirchen 1936: 4 zawodników) i bieg 50 km (Chamonix 1924 i St. Mortitz: 2 zaw.).

Po II wojnie światowej w Olimpiadach letnich w: Helsinkach 1952, Rzymie 1960, Tokio 1964, Meksyku 1968 i Monachium 1972 wzięło udział 9 polskich sportowców pochodzących ze Lwowa, biorąc udział w następujących dyscyplinach sportowych: biegi (Meksyk – 1 zawodnik), boks (Tokio – 1 zaw., Meksyk – 1 zaw.), strzelectwo (Monachium – 1 zaw.), szermierka (Helsinki – 1 zaw.), łucznictwo (Monachium – 1 zaw.), pływanie (Helsinki – 1 zaw.), piłka koszykowa (Tokio – 1 zaw.), kolarstwo (Rzym – 1 zaw.), jeździectwo (Monachium – 1 zaw.). W powojennych Olimpiadach zimowych sportowcy rodem ze Lwowa wystąpili w 1948 roku w St. Moritz (hokej na lodzie – 2 zawodników), w 1964 roku w Innsbrucku (saneczkarstwo – 1 zaw.) i w 1968 roku w Grenoble (saneczkarstwo – 1 zaw.).

Polscy olimpijczycy ze Lwowa zdobyli łącznie 7 medali (co było jak dotychczas powyżej średniej krajowej): 4 srebrne (1924 Paryż: kolarstwo – drużynowy wyścig na 4000 m – Franciszek Szymczak, 1964 Tokio: boks – waga musza – Andrzej Olech, 1968 Meksyk: boks – waga musza – Andrzej Olech, 1972 Monachium: łucznictwo – Irena Szydłowska) i 3 brązowe (1924 Paryż: jeździectwo – indywidualny konkurs skoków – Adam Łukasz Królikiewicz, 1928 Amsterdam: drużynowy turniej szabli – Adam Stanisław Papee, 1932 Los Angeles: drużynowy turniej szabli – Adam Stanisław Papee). Tak więc Lwów na trwałe się zapisał w dziejach polskiego uczestnictwa w Igrzyskach Olimpijskich.

A oto pełna lista polskich olimpijczyków ze Lwowa, których biogramy opracowałem na podstawie danych zawartych o polskich olimpijczykach w Polskim Portalu Internetowym PKOl. Biogramy te są cennym przyczynkiem do historii polskiego sportu we Lwowie oraz osiągnięć sportowych Polaków pochodzących ze Lwowa w powojennej Polsce.

ALBAńSKI Spiridion Jan, ps. "Spirytus" , "Romek", (1907 Lwów – 1992 Katowice), technik-górnik, bramkarz lwowskiej Pogoni 1928-39 i od jesieni 1936 kapitan zespołu; rozegrał 234 mecze, co było rekordem wśród bramkarzy naszej ekstraklasy w okresie międzywojennym. Grał również w narodowej drużynie (18 występów w meczach oficjalnych i 3 w nieoficjalnych). Uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Berlinie w 1936 roku: bramkarz drużyny piłkarskiej, która w elim. pokonała Węgry 3:0 , w ćwierćfinale Anglię 5:4, w półfinale przegrała z Austrią 1:3, a w meczu o brązowy medal uległa Norwegii 2:3 zajmując ostatecznie 4 m. w turnieju (zwyc. Włochy ).

BATSCH Mieczysław Józef (1900 Lwów – 1977 Przemyśl), inżynier, piłkarz lwowskiej Pogoni 1916-29, członek słynnego tercetu lwowskiej Pogoni Batsch - W. Kuchar - Garbień. W barwach Pogoni odniósł największe sukcesy: 5 startów w finałach mistrzostw Polski (1921, 1922, 1923, 1925, 1926; w 50 meczach 50 strzelonych bramek) , 4 tytuły mistrzowskie (1922, 1923, 1925, 1926), 3 sezony w lidze (1927-1929), wreszcie 11 występów w oficjalnych meczach międzypaństwowych. Najwyższą formę sportową demonstrował po paryskich igrzyskach stając się symbolem mistrzowskiej lwowskiej Pogoni. Wspaniała technika i niecodzienne umiejętności strzeleckie a także przebojowość i waleczność zyskały mu szerokie grono entuzjastów w całym kraju. Do dziś wspomina się niecodzienne wyczyny "poganiaczy" tercetu: Batsch - W. Kuchar – Garbień (ZPPO). Uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Paryżu w 1924 roku: napastnik zespołu polskiego.

CZERNICHOWSKI Krystian Jacek (ur. 1930 Lwów), inżynier, koszykarz (obrońca) klubów krakowskich: Cracovii (do 1951) i Wisły, w której barwach zdobył cztery tytuły mistrza Polski (1954, 1962, 1964, 1968). Reprezentant kraju (1959-1964), rozegrał w barwach narodowych 44 spotkania zdobywając 502 pkt. Podczas Festiwalu FIBA w Krakowie (15-17 października 1965) w czasie meczu "Wawelskich smoków" z reprezentacją Europy (78:70) "wyłączył" z gry słynnego Koraca. Członek polskiej drużyny koszykówki na Igrzyskach Olimpijskich w Tokio w 1964 roku, która zajęła 6 miejsce w turnieju. W 1969 roku wyjechał grać do Luksemburga, gdzie zrobił zawodową karierę (wicedyrektor, szef produkcji Goodyera w tym kraju) i gdzie do dziś mieszka.

FRANZ Antoni (1905 Lwów – 1965 Gliwice), zawodnik lwowskiego Klubu Szermierzy (drużynowy mistrz Polski w szabli 1933) i tamtejszego Sokoła, a po wojnie Piasta w Gliwicach, gdzie był współzałożycielem sekcji szermierczych w klubach: AZS Gliwice, Budowlani Gliwice. Trener. Wychowawca m. in. Egona Franke, Edelgardy Salbach i Genowefy Kuszmir - Wojtasik. Brał udział w Igrzyskach Olimpijskich w Berlinie w 1936 roku zdobywając 6 miejsce w szpadzie indywidualnej, a w szpadzie drużynowej 5-8 miejsce

JASIńSKI Tomasz Tadeusz (1916 Bielsk – 1998 Wrocław), inżynier i lekarz weterynarii, hokeista drużyny Czarni Lwów 1932-39 (z którymi zdobył tytuł mistrza Polski w 1935 roku), Wisły Kraków 1946-1948, Stali Katowice 1949-1950, KTH Krynica 1953-1954, 16-krotny reprezentant kraju, strzelec 4 bramek. Członek polskiej drużyny hokejowej na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w St. Moritz (Szwajcaria) w 1948 roku, która zajęła 6 miejsce w turnieju.

KAWA Franciszek Józef Remigiusz (1901 Lwów -1985 Oslo), inżynier, lekkoatleta i narciarz, członek lwowskich klubów sportowych. Jako lekkoatleta występował w Pogoni (1922-1923) i Czarnych (1924-1930). Był rekordzistą kraju w biegu na 1000 m - 2.45,9 (23 maja 1925 Lwów), mistrzem Polski na 1500 m (1923) i wicemistrzem na 800 m (1923). Rekordy życiowe: 800 m - 2.03,6 (27 maja 1928 Lwów) i 1500 m - 4.16,7 (18 lipca 1926 Lwów). Jako narcierz występował w barwach AZS Warszawa; w 1930 roku zdobył tytuł mistrza Polski w biegu na 50 km i w tej konkurencji wystąpił na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w St. Moritz w 1928 roku, zajmując 27 miejsce na 41 startujących.

KOLASA Bolesław Stanisław (ur. 1920 Lwów), hokeista lwowskiej Pogoni (1935-1939), Wisły Kraków (1946-1947) i Polonii Bytom (1948-1952). 17-krotny reprezentant Polski 1947-1948 (napastnik), strzelec 6 bramek, uczestnik Zimowych Igrzysk Olimpijskich w St. Moritz w 1948 roku (drużyna polska zajęła 6 miejsce).

KOSTRZęBSKI Feliks Franciszek (pochodził ze Lwowa, daty życia nieznane), kolarz szosowy, zawodnik Lwowskiego Towarzystwa Kolarzy i Motorzystów; zajął trzecie miejsce podczas mistrzost Polski na szosie w 1927 roku (niezłych szosowców zwanych wtedy "drogowcami" miały również inne polskie kluby lwowskie jak Pogoń, AZS, którzy należeli do polskiej czołówki na początku lat dwudziestych). Uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Paryżu w 1924 roku w szosowym wyścigu indywidualnym i drużynowym.

KRAJEWSKI Adam (1929 Lwów – 2000 Wrocław), metalurg, szermierz wrocławskiej Gwardii. Brązowy medalista Mistrzostw Polski w szpadzie (1952) i drużynowy wicemistrz Polski, także w szpadzie (1952). Uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Helsinkach w 1952 roku (szpada indywidualna i drużynowa).

KRóLIKIEWICZ Adam Łukasz (1894 Lwów – 1966 Konstyncin k. Warszawy), oficer WP, jeździec. Podczas I wojny światowej w Legionach Polskich, mjr sł. st. Wojska Polskiego, jeden z najzdolniejszych jeźdźców lat dwudziestych, twórca polskiego systemu szkolenia jeździeckiego. Służbę w WP wiązał z doskonaleniem swojego jeździeckiego mistrzostwa sportowego i poszukiwaniem nowych, doskonalszych metod w szkoleniu zawodników i oficerów służby czynnej. Przebywał w słynnych wówczas szkołach jeździeckich Włoch i Francji (1933-1934) i skutecznie pracował nad zaadoptowaniem włoskiej szkoły naturalnej w Polsce. Ostatecznie powstał taki oryginalny polski system szkolenia jeździeckiego, który Królikiewicz przedstawił w pracy "Jeździec i koń w terenie i w skoku. Metody przygotowania i zaprawy" (Warszawa 1936, 1958). Mógł go realizować w praktyce pełniąc funkcję komendanta Szkoły Jazdy Konnej oraz szefa Ekwitacji w CWK w Grudziądzu (1934-1939). Publicznie Królikiewicz stanął do walki sportowej po raz pierwszy (czerwiec 1920) w Wielkim Konkursie Myśliwskim o Nagrodę Naczelnego Wodza w Warszawie. Zdobył wtedy II miejsce i od tego czasu, pod okiem Rómmla, rozpoczęło się pasmo sukcesów tego - jak go niebawem nazwała prasa włoska - jeźdźca doskonałego (un cavallere perfeto). Sukcesem niewątpliwie największym, który wpisał się do historii sportu polskiego był występ Królikiewicza na olimpiadzie w Paryżu w 1924 roku. Zdobył brązowy medal (na 43 startujących) w konkursie skoków indywidualnych Prix des Nations - pierwszy w historii polskiego sportu jeździeckiego. W konkursie skoków drużynowych drużyna polska (z Królikiewiczem zajęła 6 miejsce). W latach 1920-1926 Królikiewicz wziął udział w 94 konkursach jeździeckich, w których zdobył 81 wyróżnień i 24 pierwsze miejsca w konkursach międzynarodowych. Zwyciężał nie tylko na torach włoskich, gdzie był najbardziej znany (Nicea, Rzym, Mediolan, Neapol), ale także w Nowym Jorku (1926), Lucernie (1924), Londynie i Aldershot (1925), a ponadto w Rydze, Tallinie, Brukseli, Budapeszcie, Bukareszcie, Berlinie. Znacznie mniej znaczących zwycięstw odniósł w kraju gdzie zdobył: Puchar Narodów wraz z S. Starnawskim i K. Szoslandem (1927), tytuł mistrza Polski w WKKW (1932) i brązowy medal mistrzostw Polski w skokach przez przeszkody (1931). W konkursach o Puchar Narodów startował 18 razy (1923-1933), zwyciężając 4-krotnie (1925, 1928 Nicea, 1926 Nowy Jork, 1927 Warszawa). Obok "Picadora" podstawowym jego koniem był jeszcze "Jasiek". Swoje przeżycia sportowe opisał we wspomnieniach: Od Nicei do Nowego Jorku. Sukcesy jeźdźców polskich na międzynarodowych konkursach hipicznych 1923-1926 (Warszawa 1927) i Jasiek, Picador i ja (Warszawa 1958). Po zakończeniu kariery sportowej, w Krakowie poświęcił się pracy szkoleniowej w dziedzinie jeździectwa.

KRZEMIńSKI Kazimierz Józef (1902 Lwów - ? ), kolarz lwowskiego AZS 1923-27 i Pogoni. W 1923 roku zdobył mistrzostwo województwa lwowskiego w wyścigu na 100 km, a w 1924 roku tytuł szosowego wicemistrza Polski w wyścigu na 200 km ze wspólnego startu. Brał udział w Olimpiadzie w Paryżu w 1924 roku: w szosowym wyścigu indywidualnym i drużynowym.

KUCHAR Wacław Michał, ps. "Profesor" (1897 Łańcut – 1981 Warszawa), najwszechstronniejszy sportowiec Polski wszystkich czasów, olimpijczyk z Paryża (1924, napastnik drużyny), reprezentacyjny piłkarz, lekkoatleta, łyżwiarz i hokeista, wybitny zawodnik, trener i sędzia. Od dzieciństwa związany ze Lwowem. Będąc w Wojsku Polskim 1918-20 często bywał we Lwowie i grał w piłkę w barwach "wojskowej" Pogoni. Klub ten (który rozwijał aktywną działalność także w czasie wojny pod okiem sądowego kuratora prof. Rudolfa Wacka) odegrał wielką rolę w historii Lwowa i rodziny Kucharów. Panią Ludwikę nazywano "matką Pogoni", a seniora rodu, który był członkiem założycielem, wspierającym i honorowym klubu "najbardziej usportowionym ojcem w historii polskiego sportu". Nie było w tym żadne przesady, gdyż potęga Pogoni (przynajmniej w pierwszym okresie jej działalności) ukształtowała się w wyniku... rodzinnej rywalizacji sześciu braci Kucharów, którą rozsądnie podsycał pan Ludwik (zmarł niestety już w 1917 i nie doczekał największych sukcesów synów i Pogoni). Syntezą rodzinnego, sportowego mistrzostwa Kucharów był Wacław. Kupiec, współwłaściciel sklepu ze sprzętem sportowym "Maraton", sędzia piłkarski i hokejowy, działacz sportowy (prezes Lwowskiego OZLA), ale przede wszystkim fantastycznie uzdolniony i najwszechstronniejszy sportowiec Polski (nie tylko lat dwudziestych). Piłkarz (przede wszystkim), także lekkoatleta, łyżwiarz i hokeista, ale również tenisista i łucznik w jednej osobie. Uwielbiał go Lwów. Podziwiała cała Polska. Nosili na rękach kibice w Poznaniu, kiedy goście, czyli lwowska Pogoń pokonała miejscową Wartę (1925). Największe sukcesy odniósł w piłce nożnej (grał na środku ataku, prawym skrzydle i środku pomocy). W sumie rozegrał 1052 mecze w których strzelił 1065 bramek. 26-krotny (23 A + 3) reprezentant Polski w meczach międzypaństwowych (1921-1928): 8-krotnie ze Szwecją, 6-kr. Z Węgrami, 5-kr. z Czechosłowacj-, 2-kr. Z Jugosławią, Rumunią, Finlandią, Norwegią, Turcją, USA. Zdobył 5 bramek i 14 razy wychodził na boisko jako kapitan zepołu. Uczestnik pięciu finałów mistrzostw Polski (1921-1923,1925, 1926), w których rozegrał w sumie 39 meczów (strzelił aż 54 bramki) i zdobył dla swojej ukochanej Pogoni (nigdy jej nie opuścił) 4 tytuły mistrza kraju (1922,1923, 1925, 1926). Był dwukrotnie królem strzelców Mistrzostw Polski w 1922 (21goli) i 1926 (11). W lidze piłkarskiej reprezentował barwy lwowskiego klubu przez 8 sezonów (1927-1934) rozgrywając 160 meczów i strzelając 47 goli. Król strzelców mistrzostw Polski: 1922 (21 goli), 1926 (wspólnie z Józefem Garbieniem, również z Pogoni Lwów – po 11 goli). Również trener (przed wojną Pogoni, później klubów warszawskich Legii i Polonii) i sędzia (1936-1939) o wielkim autorytecie. Podobno jest jedynym człowiekiem w historii polskiego futbolu, który na szczeblu ekstraklasy był zawodnikiem, sędzią i trenerem. Także czołowy lekkoatleta lwowskiej Pogoni (1912-1936). W swojej długiej karierze zawodniczej był: 26-krotnym reprezentantem kraju w meczach międzypaństwowych (1922), 7-krotnym rekordzistą Polski (m. in. w biegach na 800, 1500 i 5000 m oraz 400 m pł, skoku wzwyż i 10-boju), 17-krotnym medalistą mistrzostw krajowych w tym 9-krotnym mistrzem Polski (800, 110 i 400 m. pł, skoku wzwyż, trójskok i 10-bój). Rekordy życiowe: 800 m.- 2.04,6 (17 lipca 1920 Lwów), 110 m. pł - 18,0 (16 lipca 1920 Lwów), 400 m. pł - 63,2 (25 sierpnia 1923 Warszawa), wzwyż - 1.76 (15 lipca 1922 Lwów), 10-bój - 5171,01 (2 listopada 1924 Warszawa). Należał również do najlepszych w kraju łyżwiarzy szybkich (pasjonująca rywalizacja z L. Jucewiczem i L. Kamińskim), uczestnik mistrzostw Europy (1925), gdzie zajął 6 m. (wielobój) i 21-krotny mistrz Polski (1922-1929); raz jedyny (1922) wywalczył także tytuł mistrzowski (jako solista) w łyżwiarstwie... figurowym. Do mistrzowskich tytułów trzeba jeszcze dodać laury hokejowe: mistrz Polski (1933) z drużyną lwowskiej Pogoni, 9-krotny reprezentant Polski, wicemistrz Europy z Budapesztu (1929). 1936 kapitan sportowy Lwowskiego Okręgu Polskiego Związku Piłki Nożnej. Uczestnik kampanii wrześniowej 1939 (kpt. 5 pal), wojnę przeżył we Lwowie, a po wojnie trener Polonii Bytom, następnie w Warszawie: Legii (1949-1953) i Polonii (1954-1957). Od lutego 1949 do 1951 był referentem ds. reprezentacji PZPN i trenerem drużyny narodowej nieprzerwanie przez 20 pierwszych powojennych spotkań biało-czerwonych (1947-1949), kiedy to aż 5-krotnie zmienili się selekcjonerzy. Jedyny w dziejach naszego futbolu otrzymał dwukrotnie tytuł "Honorowego Członka PZPN" (1971, 1977). Pierwszy laureat w plebiscycie czytelników "Przeglądu Sportowego"(1926), tytułowy bohater książki Jacka Bryla (Warszawa 1982).

LEMISZKO Władysław Kazimierz, ps. "Malerski" (1911 Lwów – 1988 Tarnów),urzędnik ubezpieczalni, piłkarz: wychowanek Czarnych Lwów (1926-1936), w latach następnych reprezentant lwowskiej Pogoni (1936-1939); rozegrał blisko 100 ligowych spotkań (cztery sezony dla Czarnych i cztery dla Pogoni). Był sportowcem wszechstronnym i poza piłką nożną interesowała go lekkoatletyka, tenis, gry sportowe, pływanie, narciarstwo, a przede wszystki hokej na lodzie, uzyskując w tej dziedzinie najlepsze wyniki: mistrz (1935) i wicemistrz Polski (1934) w barwach Czarnych Lwów (wraz z Laskowskim, Stenzelem, Kasprzakiem, Trockim, braćmi Jałowymi, Czyżewskim, Jasińskim, Kuliczkowskim i Stupnickim), a po wojnie mistrz Polski w barwach krakowskiej Cracovii (1946). Przed wojną awansował do drużyny narodowej (rozegrał 15 spotkań) i reprezentował Polskę na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w Garmnisch Partenkirchen (Niemcy) w 1936 roku. Po wysiedleniu ze Lwowa zamieszkał w Tarnowie i był treneram kilku drużyn polskich (Lechia Gdańsk, Stal Mielec, Stal Kraśnik, Unia Racibórz, Olimpia Poznań, Karpaty Krosno).

LEWICKI Józef (ur. 1934 Lwów), nauczyciel wychowania fizycznego, pływak, członek klubów wrocławskich, m.in. Pafawag Wrocław 1950-1958. Uczestnik Olimpiady w Helsinkach w 1952 roku: sztafeta 4x200 m. Brązowy medalista III MISM w Moskwie w 1957 roku w sztafecie 4x200 m dow.

MAŁECKI Marek Władysław (ur. 1938 Lwów), jeździec LZS Moszna, trener. Jeden z najwszechstronniejszych jeźdźców w powojennej Polsce (nr 1 w 1970), ale przede wszystkim specjalista w WKKW - mistrz (1974) na koniu Siros i I wicemistrz Polski (1966) na Desancie. Zdobył także tytuł II wicemistrza kraju w ujeżdżeniu 1976 (na Olsztynie). Uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Monachium w 1972 roku: WKKW indywidualnie i WKKW drużynowo.

MANIAK Wiesław Jan (1938 Lwów – 1982 ZSRR), inżynier i magister wychowania fizycznego, sprinter, jeden z najszybszych ludzi świata na początku lat sześćdziesiątych. Po wojnie osiadł z matką w Szczecinie. Biegać uczył się w Irlandii Północnej, gdzie mieszkał jego ojciec. Jako lekkoatleta był członkiem Legii Warszawa (1963), Pogoni Szczecin (1964 -1968) i Skry Warszawa (1968-1972). Od 1963 wszedł do grona najlepszych sprinterów Polski, uzupełniał skład reprezentacyjnej sztafety 4x100 m (Foik, Dudziak, Zieliński, Syka, Juskowiak). Stał się rewelacją Igrzysk Olimpijskich w Tokio (1964), gdzie w biegu na 100 m przegrał tylko z czarnoskórymi sprinterami; zdobył srebrny medal oraz czwarte miejsce w finale biegu na 100 m. Był najszybszym Europejczykiem i - jak się okazało - podporą naszej sztafety. 16-krotny reprezentant Polski w meczach międzypaństwowych 1963-1968 (30 startów, 4 zwycięstwa indywidualne), 1-krotny rekordzista Europy w sztafecie 4x100 m (39.2), 12- krotny rekordzista kraju: w biegu na 100 m (10.2 -10.1), krajowej i reprezentacyjnej sztafecie 4x100 m i 4x200 m i 6-krotny mistrz Polski: 100 m (1965-1967,1971), 200 m (1965) i 4x100 m (1963). Rekordy życiowe: 100 m - 10.1 (13 sierpnia 1965 Szczecin ) i 10.35 (14 października 1964 Tokio), 200 m - 21.1 (14 maja 1967 Szczecin). 2-krotny uczestnik mistrzostw Europy (1966, 1971). Największy sukces odniósł w Budapeszcie (1966), gdzie w biegu na 100 m zdobył złoty medal osiągając w finale 10.5 (10.55). Startował także 2-krotnie w finale Pucharu Europy (1965, 1967), gdzie m.in. w Stuttgarcie (1965) nasza sztafeta 4x100 m zajęła 2 m. z czasem 39.5 (biegł z A. Zielińskim, E. Romanowskim i M. Dudziakiem) oraz na Olimpiadzie w Meksyku w 1968 roku. W 2002 nowy stadion w Szczecinie nazwany został imieniem Wiesława Maniaka.

MATYAS Michał Franciszek Mieczysław, ps. "Myszka" (1910 Brzozów – 1975 Kraków), urzędnik, trener, piłkarz lwowskiej Pogoni, Dynama Kijów i Polonii Bytom, olimpijczyk z Berlina (1936), selekcjoner narodowej reprezentacji (1966-1967). Od wczesnych lat związany ze Lwowem i już jako uczeń VII Państwowego Gimnazjum im. T. Kościuszki kopał piłkę jako zawodnik miejscowej Lechii (1924-1926).W 1926 roku przeniósł się do słynnej lwowskiej Pogoni (1926); wystąpił po raz pierwszy w I drużynie (1929) będąc jej podporą aż do wybuchu wojny (1939). Napastnik wyróżniający się nienaganną techniką, dużą dyspozycją i celnością strzałów, dojrzałością taktyczną i dobrym przygotowaniem sprawnościowym (gnębiły go jedynie zbyt często kontuzje). 11 sezonów ligowych spędził w Pogoni (1929-1939), rozegrał w tym czasie 156 meczów, strzelił... 100 goli i zdobył 3 tytuły mistrza Polski, będąc też królem strzelców (1935) ekstraklasy (22 bramki). Zadebiutował w reprezentacji narodowej w meczu ze Szwecją (10 lipca 1932) rozgrywając w sumie (1932-1939) 18 spotkań w których zdobył 7 goli. Jako napastnik polskiej drużyny piłkarskiej wziął udział w Olimpiadzie w Berlinie w 1936 roku, gdzie Polacy zajęli czwarte miejsce w turnieju, pokonując w eliminacjach Węgry 3:0, w ćwierćfinale W. Brytanię 5:4, w półfinale przegrywając z Austrią 1:3, a w meczu o brązowy medal ulegając Norwegii 2:3 (2:2). Po wojnie wysiedlony z rodziną do Bytomia (1 czerwca 1945), grał w miejscowej Polonii (1945-1948, liga), następnie był trenerem (Polonia, AKS, Wisła, Warta, Cracovia, Górnik Zabrze). Prowadził też reprezentację (dwa mecze) podczas IO w Helsinkach (1952) i był selekcjonerem narodowej drużyny (1966-1967). Zaliczany do najwybitniejszych trenerów polskich powojennego trzydziestolecia.

OLECH Artur, ps. "Turek" (ur. 1940 Lwów), oficer policji, nauczyciel wychowania fizycznego, bokser wagi muszej, który zrobił międzynarodową karierę, dwukrotny srebrny medalista olimpijski z Tokio (1964) i Meksyku (1968). Reprezentant Gwardii Wrocław (1961-1970) i jej imienniczek z Łodzi (1971) i Zielonej Góry (1972-1975), 4-krotny mistrz Polski (1962, 1963, 1965, 1966), 1-krotny drużynowy mistrz kraju w barwach wrocławskiej Gwardii (1965/66), 14-krotny reprezentant Polski w meczach międzypaństwowych 1963-1968 (10 zwycięstw, 4 porażki). Uczestnik mistrzostw Europy w Bukareszcie (1969), gdzie zdobył medal brązowy. Międzynarodową sławę zyskał podczas igrzysk olimpijskich w Tokio w 1964 roku i w Meksyku w 1968 roku. Podczas obu olimpijskich startów stoczył kilka wspaniałych, porywających pojedynków. W Tokio w pierwszej kolejce pokonał 3:2 Bułgara Stefana Panajotowa, w drugiej zwyciężył 5:0 Węgra Tibora Pappa, w ćwierćfinałach wygrał 5:0 z Rumunem Constantinem Ciucą, w półfinałach pokonał vo Stanisława Sorokina (ZSRR) i w finale przegrał 1:4 z Fernando Atzorim (Włochy), zdobywając srebrny medal; znawcy twierdzą że wyraźnie górował nad Atzorim, jednak nie znalazł uznania w oczach sędziów. W Meksyku w pierwszej kolejce wygrał vo z Heriberto Cintronem (Portoryko), w drugiej pokonał 3:2 Constantina Ciucę (Rumunia), w ćwierćfinałach zwyciężył przez tko w II rundzie Nikołaja Nowikowa (ZSRR), w półfinałach wygrał 3:2 z Leo Rwabwogo (Uganda) i w finale przegrał 0:5 z Meksykaninem Ricardo Delgado, zdobywając srebrny medal. Pokonanie reprezentanta gospodarzy leżało poza możliwościami Europejczyka, a poza tym Meksykańczyków prowadził do boju polski trener Henryk Nowara, który o Olechu wiedział prawie wszystko. Z przygotowaniem taktycznego planu walki nie było więc żadnych kłopotów. Dzielny lwowianin z Wrocławia stoczył w swojej karierze 315 walk, z których wygrał 281, zremisował 4 i przegrał 30. Zasłużony Mistrz Sportu odznaczony m.in. złotym i dwukrotnie srebrnym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe oraz Złotym Krzyżem Zasługi i Krzyżem Kawalerskim OOP.

PAPÉE Adam Stanisław, ps. "Gil" (1895 Lwów – 1990 Bydgoszcz), doktor praw, bankowiec, jeden z pierwszych szablistów polskich, czterokrotny olimpijczyk (1924, 1928, 1932, 1936), epoka w historii polskiej szermierki, dwukrotny brązowy medalista (1928, 1932). Należał do najwszechstronniejszych szermierzy polskich okresu międzywojennego. W ciągu bardzo długiej kariery zawodniczej (1909-1946) reprezentował barwy Krakowskiego Klubu Szermierczego (1909-1914), AZS Kraków (1921-1928), Legii Warszawa (1929-1933) i I Śląskiego Klubu Szermierczego Katowice (1933-1936). 46-krotnie występował w reprezentacyjnej drużynie narodowej w tym: 38 (szabla), 5 (floret) i 3 (szpada). Największe sukcesy odniósł w szabli. Był 4-krotnym mistrzem Polski (1926, 1927, 1929, 1932) i raz wicemistrzem (1924) w tej broni a poza tym zdobył 3 tytuły wicemistrzowskie (1924-1926) we florecie. Mistrz Warszawy w 1932 roku i mistrz Krakowa w 1933 roku. 4-krotny uczestnik mistrzostw Europy (1926, 1930, 1931, 1933) zdobył (1930) w drużynowym turnieju szabli brązowy medal. Ukoronowaniem czterech startów olimpijskich są dwa brązowe medale zdobyte w drużynowych walkach szablistów w Amsterdamie (1928) i Los Angeles (1932). W okresie międzywojennym uczestniczył w organizacji sportu szermierczego w Polsce, z ramienia AZS Kraków (1921) brał udział w założycielskim zebraniu Polskiego Związku Szermierczego we Lwowie (28 maja 1922), piastował funkcję prezesa PZSzerm. (28 listopada 1926 - 2 marca 1930), był kapitanem sportowym tego związku (1933), wspólnie z K. Laskowskim i L. Lubicz-Nyczem jako pierwszy w Polsce otrzymał dyplom fechtmistrza-amatora. Był wreszcie sędzią związkowym (1923-1973) i sędzią międzynarodowym (1930-1960) w szermierce. Po zakończeniu II wojny światowej aktywnie włączył się w odbudowę sportu polskiego. Był wśród reaktywujących Polski Związek Szermierczy zajmując w pierwszym powojennym zarządzie (20 października 1945) funkcję I wiceprezesa. Był potem wieloletnim wiceprezesem Pomorskiego Okręgowego Związku Szermierczego (1968-1980), trenerem w klubach sportowych Budowlani i AZS Kraków (1949-1966) oraz Gwieździe Bydgoszcz (1967-1977). Opublikował dwie książki wspomnieniowe: Na planszach czterech olimpiad (1957) oraz Na białą broń (1987).

ROGOWSKI Artur Wacław (ur. 1936 Lwów), ppłk. sł. st. WP, trener, strzelec (skeet), mistrz Polski (4), srebrny medalista mistrzostw świata i Europy, olimpijczyk z Monachium (1972). Absolwent miejscowej szkoły średniej nr 30 z językiem wykładowym polskim (1952) i lwowskiego Instytutu Kultury Fizycznej (1957, strzelec w konkurencji skeet). Skorzystał z ostatniej repatriacji Polaków ze Lwowa w 1959 roku. Wstąpił do WP. Kariera sportowa 1954-1959 we Lwowie i 1959-1974 w Polsce, reprezentant klubów: Legia Warszawa, Wawel Kraków i Śląsk Wrocław. Czterokrotny mistrz Polski (1959-1961, 1966) był poza tym: srebrnym medalistą MŚ 1969 San Sebastian (skeet 150 druż.) i brązowym medalistą MŚ 1966 Wiesbaden (skeet 200 ind.). 5-krotny medalista ME: srebrny 1968 Namur (skeet 150 druż.), 1970 Bukareszt (skeet 150 druż.), 1973 Turyn (skeet 150 druż.), brązowy 1969 Paryż (skeet 150 druż.), 1972 Madryt (skeet 150 druż.). Jego syn – Artur, podobnie jak ojciec, strzelał do rzutków i był nawet wicemistrzem świata juniorów.

SABIńSKI Roman Zdzisław Jerzy (1908 Lwów – zm. po 1939), księgowy, reprezentacyjny hokeista ze Lwowa, olimpijczyk z Lake Placid (1932). Jako 12-letni uczeń IV klasy szkoły ludowej im. Jordana, w czasie odwrotu wojsk polskich z Ukrainy (czerwiec - wrzesień 1920) był czynnym członkiem Miejskiej Straży Obywatelskiej (służba pomocnicza, oddział "Wilki"), za co otrzymał Krzyż Obrony Lwowa (nr 3110). Reprezentując barwy Lwowskiego Towarzystwa Łyżwiarskiego i miejscowej Pogoni awansował do reprezentacji Polski (rozegrał w barwach narodowych 35 spotkań - debiut w 1929 na mistrzostwach Europy w Budapeszcie) i znalazł się w składzie olimpijczyków. Rok po igrzyskach (1933) Sabiński wraz z kolegami z lwowskiej Pogoni wywalczył w Katowicach tytuł mistrza Polski (grali z nim m. in. Weissberg, Kuchar, Hemmerling, Zimmer).

SIERADZKI Juliusz, ps. "Rebe" (1912 Lwów – 1999 Gdynia), konstruktor łodzi żaglowych, kptitan żeglugi wielkiej (od 1950), olimpijczyk z Berlina (1936), zasłużony działacz polskiego żeglarstwa. 1935 wicemistrz Polski w żeglarstwie. Zaimponował niecodziennym zmysłem technicznym i konstrukcyjnym: wybudował pierwszą 5-metrową łódkę nazwaną "Kreską" i na niej zaczął wygrywać regaty. Awansował do załogi olimpijskiej. W czasie II wojny światowej Sieradzki przebywał w Warszawie, gdzie stworzył warsztat szkutniczy. Skonstruował i wykonał (ok. 10 sztuk) słynną Omegę (15 m. żagli), która rozpoczęła swą piękną karierę jako nadzwyczaj szybka, prosta w budowie i obsłudze, stosunkowo tania łódź żaglowa. Po wojnie stanął do odbudowy polskiego żeglarstwa. Oddelegowany przez Ligę Morską na Wybrzeże (które pokochał i został na stałe) zorganizował tam warsztaty szkutnicze, siedzibę Gdańskiego OZŻ (Sopot), szkolenie młodzieży. Wychował wielu znakomitych żeglarzy i "stworzył" kilka wspaniałych jachtów takich jak np. "Fala" (1966). Sam także startował. Zaczął od bojerów (koniec lat czterdziestych), a na początku lat pięćdziesiątych (1952-1953) w ostrej rywalizacji z Romanem Bidermanem zdobył tytuły mistrzowskie na Omedze i Finnie. Reprezentował Polskę na regatach międzynarodowych. Później działał jako trener w klubach i z kadrą narodową.

SOKOŁOWSKI Kazimierz Jan (1908 Lwów – 1998 Tarnów), tokarz, hokeista, olimpijczyk z Lake Placid (1932) i Garmisch - Partenkirchen (1936). W hokeja zaczął grać w lwowskiej Lechii (1929) kontynuując karierę po II wojnie światowej w Wiśle Kraków (1947). Był typowym obrońcą o nienagannej technice kija jak i jazdy na łyżwach, twardy i zawsze grający w ramach dozwolonych przepisów. 63-krotny reprezentant Polski w meczach międzypaństwowych, strzelił 10 bramek. Uczestnik 5 turniejów o MŚ (1930: 5 m. , 1931: 4 m., 1933 Praga: 7 m., 1935 Davos, 1947 Praga: 6 m). Po wojnie zamieszkał w Tarnowie (instruktor hokejowy) i grał w krakowskiej Wiśle (do 1947).

STUPNICKI Roman (pochodził ze Lwowa), hokeista, olimpijczyk z Garmisch - Partenkirchen (1936). Hokeista (napastnik) Czarnych Lwów (mistrza Polski 1935), który wraz ze swymi kolegami klubowymi: Zygmuntem Kasprzakiem i Władysławem Lemiszko awansował do drużyny olimpijskiej. W sumie rozegrał w barwach narodowych 23 spotkania, podczas których zdobył 6 bramek. W 1936 w Garmisch – Partenkirchen Polacy pokonali Łotwę 9:2 i przegrali z Kanadą 1:8 oraz Austrią 1:2.

SZYDŁOWSKA Irena (1928 Lwów – 1983 Warszawa), technik budowlany, trener, łuczniczka ze Lwowa, mistrzyni i rekordzistka świata, srebrna medalistka olimpijska z Monachium (1972). Córka Stanisława znanego we Lwowie sędziego i działacza piłkarskiego. Od czasu II wojny światowej w Warszawie. Pływaczka (startowała m.in. w akademickich mistrzostwach Polski we Wrocławiu), potem siatkarka (awansowała nawet do "szóstki" I-ligowego zespołu Budowlanych Warszawa). Kiedy pod okiem trenera Feliksa Żbikowskiego rozpoczynała w stołecznej Syrenie (1959-1967) przygodę z łucznictwem (potem zawodniczka Marymontu oraz Drukarza Warszawa 1968-1974 i Społem Łódź 1975-1977) miała już 31 lat, a kiedy zdobywała medal olimpijski w Monachium lat 44. Ale stało się to możliwe, gdyż jak podkreślali publicyści tamtych lat "Szydłowska była jedną z ostatnich przedstawicielek odchodzącej w przeszłość generacji, dla której sport jest świętością i rytuałem, namiętnością i sensem życia, a stadion świątynią". I tylko dlatego, to co wydawało się szaleństwem, przedsięwzięciem z góry skazanym na klęskę (powrót do wielkiego wyczynu w innej dyscyplinie sportu), zakończyło się sukcesem. Warszawska łuczniczka zdobyła: 4-krotnie tytuł mistrzyni Polski w wieloboju ind. Ł2AB (1963, 1964, 1966, 1970), 2-krotnie tytuł mistrzyni świata 1967 Amersfoort (Ł2AB druż.), 1971 York (Ł2AB druż.), 2-krotnie brązowe medale MŚ 1967 Amersfoort (Ł2AB ind. i 2 x 70 m) oraz srebrny medal ME 1970 Hradec Kralove (ŁAB druż.). Była także 6-krotną rekordzistką świata: 60 m - 317 pkt. (1970), ŁAB ind. - 1229 pkt. (1971), 2 razy w ŁAB druż. - do 3518 pkt. (1971), 2 razy w Ł2AB druż. - do 6907 pkt. (1971). "Problem łokcia" i operacja sprawiły, że przez pierwsze cztery miesiące roku olimpijskiego (1972) Szydłowska nie trenowała. Na mistrzostwach Polski była dopiero piąta. To, że na igrzyska pojechała, zawdzięczała wyłącznie trenerowi kadry (od 1969) Tadeuszowi Purzyckiemu. Zaufał swojej podopiecznej. 10 września 1972 (finał igrzysk, kiedy złote medale zdobyli polscy piłkarze i bokser Jan Szczepański) stoczyła ona pasjonujący bój o zwycięstwo. Amerykanka Dooren Wilber była poza zasięgiem naszej mistrzyni, która jednak zdecydowanie i w pięknym stylu pokonała na finiszu dwie zawodniczki radzieckie Emmę Gapczenko i Katewan Losaberidze zdobywając srebrny medal! Uczestniczka Olimpiady w Montrealu w 1976 roku.

SZYDŁOWSKI Sławosz Mieczysław (1894 Staszówek k. Radomia – 1952 Warszawa), urzędnik prywatny, "zawołany sportsmen", jeden z pierwszych lekkoatletów Polski, olimpijczyk z Paryża (1924). Od młodych lat mieszkał we Lwowie. W Legionach Polskich i od listopada 1918 w Wojsku Polskim. Walczy o Lwów i Małopolskę Wschodnią (pod dowództwem dr R. Abrahama). Za czyny w walkach otrzymuje order Virtuti Militari V kl., Krzyż Walecznych i Krzyż Obrony Lwowa "Orlęta". Uzdolniony lekkoatleta, uprawiającym również narciarstwo, hippikę, strzelectwo, gimnastykę i saneczkarstwo. Przypomniano sobie o świetnym oszczepniku (50.87) i dyskobolu (34.13), kiedy rozpoczęto w wojsku przygotowania do pierwszego występu naszej reprezentacji na igrzyskach olimpijskich w Antwerpii (1920). Szydłowski, który wyniki te uzyskał w szkole we Lwowie w 1913 roku, podczas I mistrzostw Polski we Lwowie (lipiec 1920) rzucał jeszcze dalej oszczepem (58.40) i dyskiem (37.75), ale na przeszkodzie wyjazdowi do Belgii stanęła wojna. Po wojnie ponownie mieszkał we Lwowie do 1924 roku. Członek Pogoni Lwów (1913-1924) i AZS Warszawa (1924-1931). Był 4-krotnym reprezentantem Polski w meczach międzypaństwowych, 15-krotnym rekordzistą kraju (dysk, młot, oszczep), 13-krotnym mistrzem Polski: w dysku - 1920, 1922-1925, w młocie -1923 i w oszczepie - 1920-1924 oraz w oszczepie oburącz - 1921, 1927. Wiele tytułów mistrza Polski uzyskał podczas pobytu we Lwowie.

SZYMCZYK Franciszek (1892 Lwów – 1976 Warszawa), inżynier chemii i technologii, długowieczny mistrz kolarskiego sprintu, srebrny medalista olimpijski (drużyna – tor, partnerzy: J. Lange, J. Łazarski i T. Stankiewicz) z Paryża (1924). Jeden z pierwszych kolarskich muszkieterów II Rzeczypospolitej, zawodnik Warszawskiego Towarzystwa Cyklistów o znakomitych warunkach fizycznych (184 cm wzrostu, 90 kg wagi) był wręcz niecodziennym zjawiskiem sportowym. Startując na igrzyskach olimpijskich w Paryżu miał już 32 lata. Oto miejsca na mistrzostwach Polski (sprint): 1921 (1), 1922 (1), 1924 (2), 1925 (3), 1926 (2). Za granicą triumfował w zawodach o Wielką Nagrodę Lozanny w 1925 roku. Nie miał natomiast szczęścia na mistrzostwach świata (sprint). Był natomiast "głównym udziałowcem" paryskiego sukcesu olimpijskiego polskiej drużyny torowej. Nieznany i mało popularny torowy wyścig drużynowy (4000 poursuite par equipe) stał się potem "polską specjalnością". Szymczyk wraz z kolegami uzyskał dwukrotnie wyniki lepsze od (nie notowanych niestety) rekordów świata: 5.09,0 (4 lipca 1925 Warszawa) wraz z J. Lange, S. Podgórskim i J. Oksiutyczem oraz 5.04,0 (16 lipca 1928 Warszawa) wraz z J. Lange, J. Oksiutyczem i A. Reulem. Szymczyk był autorem pierwszego regulaminu kolarskiego PZTK, kapitanem sportowym i przewodniczącym Kolegium Sędziów tego związku, projektantem torów kolarskich, redaktorem dwutygodnika "Kolarz Polski" (lata trzydzieste), autorem książek "Przepisy wyścigowe i ogólne" (1924) oraz "Kolarstwo: turystyka, tor , szosa" (1931). Analizował, porównywał, radził. Zawodnikom, szkoleniowcom, sędziom, działaczom, organizatorem imprez. Główny organizator WOZKol (i jego prezesem w latach 1945-1949) oraz pierwszych imprez na terenie zniszczonej stolicy (m. in. mistrzostw Polski w 1945). Szkolił zawodników, trenerów i sędziów. Pisał podręczniki: "Kolarstwo użytkowe i turystyczne" (1948), "Kolarstwo wyczynowe" (1949), "Kolarstwo dla wszystkich" (1956). Był także m. in. sędzią głównym Wyścigu Pokoju (1950). Odegrał wielką rolę w odrodzeniu się polskiego kolarstwa po II wojnie światowej.

WASIEWICZ Jan Karol (1911 Lwów – 1976 Buenos Aires, Argentyna), technik - mechanik, piłkarz lwowskiej Pogoni, olimpijczyk z Berlina (1936, drużyna polska zdobyła 4 miejsce). Rozpoczął grać w piłkę nożną we lwowskim RKS (1926-1929) i kontynuował karierę sportową w dwóch innych lwowskich klubach: Lechii (1929-1932) i Pogoni (1933-1939). Środkowy pomocnik, jak o nim mówiono "król środka pola", rozegrał w barwach Pogoni 7 sezonów w ekstraklasie (1933-1939) zaliczając 102 mecze i 3 gole. W tym też czasie (1935-1938) rozegrał w barwach narodowych 14 spotkań (11A +3) debiutując w meczu z Niemcami (15 września 1935). Kontuzja wyeliminowała go w ostatniej chwili z udziału w pamiętnym meczu z Brazylią (1938). Podczas II wojny światowej w 1 dyw. panc. gen. Maczka w stopniu ppor. Po wojnie, nie mogąc powrócić do swego Lwowa, po krótkim pobycie w Niemczech i Anglii, wyemigrował do Argentyny.

WILCZEWSKI Mieczysław Stefan (1932 Lwów – 1993 Cocoa, Floryda, USA), jeden z najbardziej utalentowanych polskich kolarzy lat pięćdziesiątych, triumfator Tour de Pologne (1953), 7-dniowy lider Wyścigu Pokoju (1954), olimpijczyk z Rzymu (1960). Po wojnie wygnaniec ze Lwowa osiadły na Śląsku. 1948-62 członek śląskich klubów sportowych. Jeden z najbardziej utalentowanych kolarzy powojennych (obok Wiktora Standtke, Henryka Hadasika, Grzegorza Chwiendacza, Stanisława Królaka, Henryka Łasaka, Mieczysława Ulika i Mariana Więckowskiego) którzy już w pierwszej połowie lat pięćdziesiątych zastąpili przedwojennych mistrzów. Wyrastał w atmosferze niebywałego zainteresowania kolarskim Wyścigiem Pokoju Warszawa-Berlin-Praga (był jednym z jego bohaterów, kiedy w 1954 przez sześć dni jechał w żółtej koszulce lidera), w którym 4-krotnie uczestniczył: 1953, 1954, 1955, 1960. 2-krotny wicemistrz Polski: szosa ind. (1960), wyścig górski (1955) i brązowy medalista MP: szosa ind. (1953) największy sukces sportowy odniósł w 1953 wygrywając (w cuglach) Tour de Pologne (w drugim starcie 1955 był 7). W 1960 roku zakwalifikował się do drużyny olimpijskiej, zajmując 10 miejsce na 32 drużyny. W latach siedemdziesiątych wyjechał do USA.

WITKOWSKI Szczepan Wiktor (1898 Lwów – 1937 Stryj), hotelarz ze Sławska (dzierżawca pensjonatu i schroniska), narciarz i piłkarz lwowskiej Pogoni i Czarnych, olimpijczyk z Chamonix (1924). Legionista, żołnierz Wojska Polskiego, uczestnik obrony Lwowa. Osiągnął zaszczyty w sportach zimowych. Startował na zawodach FIS w 1925 roku (nieoficjalne jeszcze mistrzostwa świata) w składzie zespołu w biegu patrolowym. Dwukrotnie zdobył tytuł wicemistrza Polski: na 18 km (1923) i 50 km (1927). Na Igrzyskach Olimpijskich w Chamonix w biegu na 50 km zajął 21 miejsce na 33 startujących. Dłużej trwała kariera piłkarska Witkowskiego. Wychowanek Pogoni Lwów (1918-1920) i Czarnych Lwów (1921-1931) grał w jego barwach w ciągu pięciu sezonów ligowych (1927-1931) rozgrywając w tym czasie 98 meczów i strzelając 5 bramek (środkowy pomocnik).

WOJNAR Jerzy, ps. "Czarek" (1930 Lwów – 2005 Warszawa), inżynier, pilot doświadczalny, szybownik i saneczkarz, dwukrotny mistrz (1958, 1961) i wicemistrz świata (1962) na lodowym torze Krynicy i Girenbad, olimpijczyk z Innsbrucku (1964) i Grenoble (1968). Po wojnie wypędzony z Borysławia do Krosna, gdzie został szybownikiem. W 1951 roku wygrał pierwsze zawody. W następnych latach (1954, 1955) zaczął bić światowe rekordy: w przelotach po trójkącie 100 i 200 km oraz w przelocie docelowo-powrotnym, a na VII MŚ 1958 w klasie standard zajął 6 m. Zawodowo związał się z lotnictwem (WSK Okęcie). W połowie lat pięćdziesiątych podczas zgrupowania lotniczego w Jeleniej Górze pojechał na spacer do... Karpacza, gdzie na deptaku poznał dwie młode panie (Barbara Gorgoń i Anna Źróbikowa), które zawiodły go na miejscowy... tor saneczkowy. Spróbował i połknął przysłowiowego haka prawie natychmiast. Piękna, krótka, niezwykle dynamiczna kariera saneczkarza zaprowadziła go na najwyższe podium mistrzostw świata. Stał się (obok Ryszarda Pędraka, Marii Semczyszak, Heleny Betcher i Barbary Gorgoń) bohaterem krynickich mistrzostw (1958), które stały się początkiem potęgi polskiego saneczkarstwa. 4-krotny mistrz Polski w jedynkach (1960, 1964, 1966, 1968) i 3-krotny wicemistrz: w jedynkach (1958) i dwójkach (1957, 1961 z E. Góreckim) największe sukcesy odniósł na torach Krynicy (1958) i szwajcarskiego Girenbad (1961), gdzie podczas MŚ wywalczył złoty medal. Tytuł wicemistrzowski zdobył także w Krynicy (1962). Uczestnik MŚ: jedynki - 1959 Villard de Lans - 8, 1960 Ga-Pa - 6, 1967 Hammarstrand - 5, dwójki - 1960 Ga-Pa - 5, 1961 Girenbad - 19 (z W. Źróbikiem). Startował na IO (1964, chorąży ekipy polskiej i 1968) mając 34 i 38 lat. Na Olimpiadach w Innsbrucku w jedynkach zajął 28 miejsce na 36 startujących, a w Grenoble 8 miejsce na 40 startujących. Dwukrotnie wybrany do dziesiątki najlepszych sportowców Polski w plebiscycie czytelników "PS" (1958-9, 1961-10).

....................

Spośród kilkudziesięciu innych zasłużonych w okresie międzywojennym i powojennym polskich sportowców i działaczy sportowych urodzonych we Lwowie, należy wspomnieć co najmniej pięciu, którzy zapisali się złotymi zgłoskami w historii polskiego sportu. Są to:

Jerzy Bajan (1901 Lwów – 1967 Londyn), uczestnik obrony Lwowa 1918-19, pilot sportowy i wojskowy, pułkownik WP, 1939 komendant Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa w Dęblinie, 1943-45 dowódca polskiego lotnictwa w Wielkiej Brytanii. Jeden z asów polskiego lotnictwa: zwycięzca w konkursie akrobacji na mityngu lotniczym w Zagrzebiu w 1931 roku, zdobywca 2 miejsca na międzynarodowych zawodach w Zurychu w 1932 roku, zwycięzca w zlocie gwiaździstym na I Międzynarodowy Lot Alpejski do Wiednia w 1933 roku (pokonał w dwóch etapach rekordową trasę Warszawa-Charków-Leningrad-Lwów-Wiedeń) i w międzynarodowych zawodach Challenge 1934. Po wojnie w Anglii był współorganizatorem Polskiego Klubu Szybowcowego w Lasham.

Józef Hebda (1906 Lwów - 1975 Kraków) – tenisista polski, wielokrotny mistrz Polski i reprezentant w Pucharze Davisa. W ciągu kariery bronił barw Lwowskiego Klubu Tenisowego, ŁKS Łódź, Legii Warszawa, Wisły i Olszy Kraków. W 1930 roku przebił się do krajowej czołówki; w 1931 roku figurował na 3. miejscu. W latach 1931-35 zdobył mistrzostwo: Lwowa, Warszawy, Poznania, Katowic, Rabki, Krynicy, Zakopanego, Iwonicza Zdrój, Truskawca, Jarosławia, Mernau (Włochy), Cannes (Francja), Hamburga (Niemcy) i Wiednia (Austria) oraz Sopotu-Zoppot (Wolne Miasto Gdańsk). W 1932 roku zdobył pierwszy tytuł mistrza Polski w grze pojedynczej, pokonując w finale Ignacego Tłoczyńskiego; kolejne tytuły mistrza Polski zdobył w 1933 i 1935 roku. Pokonał także Tłoczyńskiego w finale międzynarodowych mistrzostw Polski, zostając pierwszym polskim zwycięzcą tego turnieju. W międzynarodowych mistrzostwach Polski triumfował również w 1937 i 1938 roku, a uwzględniając grę podwójną i mieszaną zdobył łącznie osiem tytułów (ostatni w 1947 r.). W narodowych mistrzostwach Polski we wszystkich konkurencjach zdobył trzynaście tytułów, ostatni w 1954 roku. Grę pojedynczą wygrał także w 1933 roku (w finale z Ernestem Wittmannem), w 1935 roku (z Kazimierzem Tarłowskim), 1936 roku (ponownie z Tarłowskim) oraz w pierwszej edycji powojennej w 1945 (z Władysławem Skoneckim). W rywalizacji zagranicznej Hebda odniósł m.in. zwycięstwo nad znanym Australijczykiem Vivem McGrathem w mistrzostwach Francji w 1933 roku, a w meczach towarzyskich (międzyklubowych) pokonał Niemca Hennera Henkela, Francuza Jeana Borotrę, Jugosłowianina Kukuljevitcha i Czecha Mencla. W zespole narodowym w Pucharze Davisa lwowianin debiutował w maju 1931 roku, przyczyniając się do zwycięstwa nad Norwegią. W 1935 roku pokonał w ramach tych rozgrywek reprezentanta Afryki Południowej Vernona Kirby''''''''ego, półfinalistę mistrzostw USA rok wcześniej. W 1936 roku w meczu z Austrią zdobył dwa punkty singlowe, pokonując Georga von Metaxę i Adama Baworowskiego (był Polakiem). W meczu Pucharu Davisa z Włochem Emanuele Sertorio w 1936 roku wygrał osiemnaście gemów z rzędu – ze stanu 1:5 do 7:5, 6:0, 6:0! Łącznie wygrał 14 meczów, przegrał 18. Barw narodowych bronił również w Pucharze Europy Środkowej, który polska reprezentacja zdobyła w 1938 roku po dwuletniej walce z ekipami Włoch, Wegier, Austrii, Jugosławii i Czechosłowacji. We Lwowie przebywał podczas pierwszej sowieckiej okupacji miasta (1939-41). W 1940 roku zdobył tytuł mistrza ZSRR w grze pojedynczej, nie tracąc w turnieju seta. Po zajęciu Lwowa przez Niemców wyjechał do Krakowa, gdzie pozostał do końca życia.

Tadeusz Kowalski (1894 Lwów - 1940 Katyń, Rosja), oficer Wojska Polskiego, piłkarz (klub Czarni Lwów) i łyżwiarz. W łyżwiarstwie figurowym odniósł największy sukces. Wraz z Zofią Bilorówną dziewięciokrotnie zdobywał tytuł mistrzów Polski w parach sportowych (1927-1935). Byli też pierwszymi polskimi medalistami Mistrzostw Europy w 1934 (brązowy medal). Podczas mistrzostw świata zajęli 4. miejsce w 1934 i 5. w 1935 roku. Kapitan Kowalski brał udział w kampanii wrześniowej 1939 w Komendzie miasta Lwów. Po aresztowaniu przez władze sowieckie był więźniem Starobielska i został zamordowany w Katyniu.

Ryszard Tadeusz Koncewicz (1911 Lwów - 2001 Warszawa), wybitny polski piłkarz, jeden z najlepszych polskich trenerów piłkarskich w historii, działacz piłkarski. Grał na pozycjach pomocnika i napastnika. Występował w drużynach Lechii Lwów (1927-1939) i Polonii Bytom (1945-1946). Podczas II wojny światowej był członkiem drużyny "Lwów" w oflagu IIC Woldenberg. Po wojnie prowadził drużyny: Ruchu Chorzów (1950-1951, której w 1951 r. przyznano tytuł Mistrza Polski za zdobycie Pucharu Polski), Polonii Bytom (1952-1955, która zdobyła wicemistrzostwo Polski w 1952 r. i mistrzostwo Polski w 1954 r.), Legii Warszawa (1956-1958, zdobywczyni mistrzostwa Polski i Pucharu Polski w 1956 r.) oraz Gwardii Warszawa. 1950 i 1956-1957 trener drużyny narodowej, 1954-1956 i 1961-1971szef sekcji trenerskiej Polskiego Związku Piłki Nożnej, 1968-70 selekcjoner reprezentacji Polski.

Kazimierz Górski (1921 Lwów – 2006 Warszawa), najlepszy polski trener piłkarski XX w. Do 1939 roku grał w piłkę nożną jako napastnik w polskim zespole: RKS Lwów; od 1945 roku w Warszawie. 1970-75 selekcjoner kadry narodowej, pod jego kierownictwem reprezentacja Polski w piłce nożnej zdobyła złoty medal na Olimpiadzie w Monachium w 1972 roku, srebrny na Olimpiadzie w Montrealu w 1976 i srebrny (III miejsce) na X Mistrzostwach Świata w Piłce Nożnej (Mundialu) w Monachium w 1974 roku. Później prowadził greckie kluby, m.in. Panathinaikos Ateny i Olympiakos Pireus; z oboma wywalczył mistrzostwo kraju. W latach 1991-1995 był prezesem Polskiego Związku Piłki Nożnej.

Z książek i stron internetowych widać wyraźnie, że w dzisiejszej Polsce nikogo nie interesuje historia polskiego sportu: ani kibiców, ani nawet działaczy sportowych i to na najwyższych stanowiskach w polskim sporcie. Szczególnie historia polskiego sportu na Kresach jest wystawiona „na sprzedaż”. Nawet nie na sprzedaż. Jest po prostu oddawana w prezencie historii ukraińskiego, litewskiego i białoruskiego sportu. Bo po II wojnie światowej patriotyzmu nie pielęgnowano w polskich związkach i klubach sportowych. Dzisiaj w sporcie światowym i polskim liczy się tylko pieniądz. Dlatego i kibiców na stadionach jest dzisiaj dużo, dużo mniej niż było kiedyś. Jak czytamy w kronikach i wspomnieniach, w polskim Lwowie kibice, którzy nie mogli się dostać na przepełnione stadiony „oblepiali” wszystkie drzewa rosnące przy stadionach, aby chociaż w tak niewygodnych warunkach móc uczestniczyć z rozgrywanych meczach czy imprezach sportowych. Sport i kibice sportowi zmienili się. Niestety, na gorsze. Wielu dzisiejszych mistrzów sportowych na świecie to produkty z „fabryk sportowców” i rezultat używania niedozwolonych środków dopingujących, a wielu tzw. kibiców to po prostu zwykli chuligani, wszczynający krwawe bójki na stadionach. Toteż tym bardziej powinniśmy pamiętać o chlubnym okresie sportu polskiego, w którym Lwów był perłą w koronie, a nie oddawać tej perły obcym, którym ta perła wcale się nie należy.

Otóż, jak już pisałem, 14 lipca 1894 we Lwowie na stadionie „Sokoła” odbył się pierwszy oficjalny mecz piłki nożnej na ziemiach polskich pomiędzy polskimi drużynami sokolimi z Krakowa i Lwowa. Pierwszą bramkę w tym meczu, a zarazem pierwszą w historii polskiej piłki nożnej zdobył dla drużyny sokołów lwowskich Włodzimierz Chomicki. Powyżej podane fakty o meczu wskazują wyraźnie na to, że był to mecz między POLSKIMI drużynami piłkarskimi i jako taki należy do historii polskiego sportu, a konkretnie do historii polskiej piłki nożnej. Tymczasem 19 maja 1999 roku, decyzją ukraińskich działaczy piłkarskich, data ta została oficjalnie uznana za początek UKRAIńSKIEJ piłki nożnej, bowiem spotkanie obydwu polskich Sokołów odbyło się według nich na... ziemiach etnicznie ukraińskich (?!). W taki to sporób wydarzenie z historii polskiego sportu stało się wydarzeniem z historii ukraińskiego sportu. Polscy działacze piłkarscy nigdy, nawet po 1989 roku, nie uhonorowali w żaden sposób ani samej daty, ani strzelca bramki – Włodzimierza Chomickiego, i zupełnie zignorowali decyzję ukraińskich działaczy piłkarskich, dając na nią przyzwolenie (wikipedia.pl).

Niestety, nie oni jedyni dali i dają przyzwolenie na fałszowanie historii polskiego sportu.

Dlatego napisałem ten artykuł, aby utrwalić prawdziwą historię polskiego sportu we Lwowie. Na tyle, na ile mnie stać w dalekiej Australii.

Marian Kałuski, Australia, 7 czerwca 2007 r.

Source: PAP